Το coming out (coming out of the closet – βγαίνω από τη ντουλάπα) είναι η διαδικασία κατά την οποία ένα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομο αποκαλύπτει τον σεξουαλικό του προσανατολισμό ή/και την ταυτότητα φύλου του στο περιβάλλον του. Αυτή η αυτοαποκάλυψη μπορεί να γίνει σε διαφορετικά στάδια, σε διαφορετικούς ανθρώπους και σε διαφορετική χρονική στιγμή. Εκτός αυτού μπορεί να γίνεται ξανά και ξανά ανάλογα με το πώς νιώθει το ίδιο το άτομο.
Για τα περισσότερα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα το coming out στην οικογένεια είναι μία στιγμή όπου κρίνεται η αποδοχή και η στήριξη από τους σημαντικότερους ανθρώπους στη ζωή τους σε ότι αφορά την queer ταυτότητά τους. Όταν η αποδοχή είναι αυτονόητη και δίνεται χωρίς όρους και προϋποθέσεις, το άτομο αισθάνεται ενδυναμωμένο και έτοιμο να αντιμετωπίσει την ομοφοβική κοινωνία που το περιμένει εκεί έξω.
Ωστόσο πρόκειται για μια απόφαση που δεν είναι υποχρεωτική και πάνω από όλα χρειάζεται, όταν γίνει, να γίνει με ασφάλεια λαμβάνοντας υπόψη του το άτομο τις εξωγενείς συνθήκες αλλά και τη δική του ψυχική ετοιμότητα.
Αν όλα τα παραπάνω νιώθεις ότι σε αφορούν, τότε συνέχισε να διαβάζεις αυτό το άρθρο.
Προκλήσεις και Coming Out στην Οικογένεια
Όταν αισθάνεσαι ότι θέλεις να “βγεις από τη ντουλάπα”, χρειάζεται να γνωρίζεις ήδη από πριν τις προκλήσεις που θα συναντήσεις. Πρόκειται για προκλήσεις που βάζει η ίδια η κοινωνία καθώς γαλουχεί από τη στιγμή της γέννησης μέχρι το θάνατο την ετεροκανονικότητα και την περιθωριοποίηση οποιασδήποτε διαφορετικότητας είτε αυτή αφορά τον σεξουαλικό προσανατολισμό είτε και την ταυτότητα φύλου. Τις περισσότερες φορές τα εμπόδια συνδέονται και με συγκεκριμένα πολιτισμικά χαρακτηριστικά. Πιο συντηρητικές κοινωνίες με στερεοτυπικές πατριαρχικές αντιλήψεις είναι λιγότερο ανοιχτές. Κοινωνίες με έντονα έμφυλα χαρακτηριστικά στη δομή τους ή βαθιές θρησκευτικές πεποιθήσεις επίσης δεν διακρίνονται για την ανοιχτότητα τους προς τη διαφορετικότητα.
Ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια είναι ο φόβος της απόρριψης από την οικογένεια. Δεν είναι λίγα τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα που φοβούνται ότι μπορεί και να εκδιωχθούν από το σπίτι, να διακοπεί κάθε επικοινωνία μαζί τους ή ότι θα προσπαθήσει η οικογένεια να τα πείσει να “αλλάξουν” σεξουαλικό προσανατολισμό. Πολλές οικογένειες κυρίως στην επαρχία ενστερνίζονται μια ρητορική μίσους που βλέπουν να αναπαράγεται τακτικά από την εκκλησία και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Επίσης πολύ συχνά τοποθετούνται με ομοφοβικούς χαρακτηρισμούς στα μέσα μαζικής ενημέρωσης πολιτικά πρόσωπα και γνωστοί ηθοποιοί και τραγουδιστές. Όλες αυτές οι τοποθετήσεις έχουν τις ρίζες τους στην έλλειψη αποδοχής της διαφορετικότητας.
Προετοιμασία και Coming Out στην Οικογένεια
Πολύ πριν νιώσεις έτοιμο για την αυτοαποκάλυψη σου στην οικογένεια χρειάζεται να έχεις αποδεχτεί το ίδιο πλήρως την ταυτότητα σου. Αυτή είναι μια διεργασία που είναι διαφορετική για το καθένα και μπορεί να διαρκέσει διαφορετικό χρόνο. Αυτοποδοχή σημαίνει ότι δεν ντρέπεσαι για αυτό που είσαι. Ότι δε νιώθεις την ταυτότητα σου ως πρόβλημα. Ότι δεν θέλεις να κρύβεσαι. Ότι θέλεις να διεκδικήσεις το δικαίωμα σου για ορατότητα και ασφαλείς χώρους ύπαρξης. Σε αυτό θα σε βοηθήσει η συνύπαρξη σε κοινότητες ΛΟΑΤΚΙ+, όπου υπάρχει η ευκαιρία ανταλλαγής βιωμάτων, σκέψεων, συναισθημάτων γύρω από τις queer ταυτότητες. Επίσης βοηθάει, όταν υπάρχουν στο περιβάλλον άτομα που είναι ήδη υποστηρικτικά. Τέλος θα σε βοηθήσει σίγουρα η ψυχοθεραπευτική υποστήριξη σε ψυχολόγο – θεραπευτή/-τρια με εκπαίδευση στα ΛΟΑΤΚΙ+ ζητήματα. Παρεμπιπτόντως η σελίδα που βρίσκεσαι είναι ένας ασφαλής χώρος για όλα τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα και μπορείς να αναζητήσεις ψυχολογική στήριξη επικοινωνώντας με τη ψυχολόγο – ψυχοθεραπεύτρια ΛΟΑΤΚΙ+ Κατερίνα Τζιωρίδου. Απαντάει πάντα προσωπικά και άμεσα στα τηλέφωνα 2310. 834 652 και 698 802 4386 και στην ηλεκτρονική διεύθυνση info@psy4you.gr.
Από τη στιγμή που θα υπάρχει η εσωτερική ετοιμότητα για το coming out σου το επόμενο που χρειάζεται να διερευνήσεις επαρκώς είναι η δεκτικότητα ή μη της οικογένειας σου ως προς την πληροφορία της αποκάλυψης της queer ταυτότητας. Δεν είναι όλες οι οικογενειακές δυναμικές ίδιες, καθώς κάθε οικογενειακό σύστημα φέρει τα δικά του μοναδικά χαρακτηριστικά. Χρειάζεται να είσαι προετοιμασμένο για τις πιθανές συνέπειες που μπορεί να επιφέρει μια τέτοια πληροφορία. Αν μέλη της οικογένειας σου έχουν τοποθετηθεί στο παρελθόν εχθρικά προς τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα ή αν διατυπώνουν ανοιχτά ομοφοβικές απόψεις, τότε χρειάζεται πρώτα από όλα να διασφαλίσεις την ψυχική σου ακεραιότητα πριν έρθεις αντιμέτωπο με τις όποιες αρνητικές αντιδράσεις.
Διαδικασία και Διαχείριση του Coming Out στην Οικογένεια
Πώς και Πότε να Κάνεις Coming Out στην Οικογένεια
Σε ότι αφορά την κατάλληλη στιγμή λάβε υπόψη σου ότι αυτή θα είναι, όταν εσύ αισθάνεσαι άνετα και ασφαλές να μοιραστείς την πληροφορία. Δεν πρέπει να αισθάνεσαι πίεση να το κάνεις. Ένα υποστηρικτικό περιβάλλον θα σε κάνει να νιώσεις ασφάλεια και εμπιστοσύνη για να αποκαλύψεις κάτι τόσο σημαντικό. Επομένως τσέκαρε σε ποιους ανθρώπους θέλεις να μιλήσεις και πόσο ανοιχτόμυαλοι είναι. Δες, αν θέλεις να έχεις δίπλα σου κάποια άτομα που τα αισθάνεσαι σύμμαχα και θα σε υποστηρίξουν, όταν θα μιλήσεις. Θα έχεις έτσι επιπλέον και μία ασπίδα προστασίας για να διαχειριστείς το άγχος σου και τις πιθανές αρνητικές αντιδράσεις που μπορεί να προκύψουν.
Ως προς το πώς θα κάνεις το coming out, καταρχήν θα σε βοηθήσει να το προετοιμάσεις μέσα σου. Να σκεφτείς από πριν τι θέλεις να πεις και πώς θα το εκφράσεις. Επίσης να σκεφτείς σε ποιον θέλεις να μιλήσεις. Θα μπορούσες να ξεκινήσεις από κάποιο άτομο που είστε πιο κοντά ή που ξέρεις ότι θα είναι υποστηρικτικό, όταν το μάθει. Ο σωστός τόπος και χρόνος θα διασφαλίσουν ώστε και οι δύο πλευρές να νιώσετε άνετα και ασφάλεια με την αποκάλυψη. Ένα ήσυχο μέρος χωρίς περισπασμούς θα επιτρέψει μια ουσιαστική και ειλικρινή συζήτηση. Η διαθεσιμότητα χρόνου και όχι χρόνος υπό πίεση ή βιασύνη είναι πολύ βοηθητικοί παράγοντες για ανοιχτή επικοινωνία. Ένας εποικοδομητικός τρόπος επικοινωνίας εμπεριέχει τη σαφήνεια και την απλότητα ως κλειδί. Προσπάθησε να μιλήσεις με αυθεντικότητα και ειλικρίνεια για την εμπειρία και τα συναισθήματα σου χρησιμοποιώντας έναν τόνο που ενθαρρύνει τη συζήτηση. Θα μπορούσες να ξεκινήσεις με μια προσωπική δήλωση, όπως “Θα ήθελα να μοιραστώ κάτι σημαντικό για μένα, γιατί σε εμπιστεύομαι και θέλω να είμαι ειλικρινής μαζί σου”. Ένα υποστηρικτικό περιβάλλον θα σε κάνει να νιώσεις ασφάλεια και εμπιστοσύνη για να αποκαλύψεις κάτι τόσο σημαντικό.
Θυμήσου ότι το coming out είναι μια τόσο προσωπική διαδικασία που δεν υπάρχει “σωστή” στιγμή που να ισχύει για όλα τα άτομα. Η κατάλληλη στιγμή και ο τρόπος εξαρτώνται από παράγοντες, όπως η ασφάλεια, η συναισθηματική ετοιμότητα και η κατάσταση στην οποία βρίσκεσαι. Επίσης το coming out έχει πολλές εκδοχές. Δεν έχει υποχρεωτικά το χαρακτήρα μιας επίσημης ανακοίνωσης. Μπορεί να έρθει σε μια φορτισμένη συναισθηματικά στιγμή ή μετά από έναν καυγά. Μπορεί να συμβεί με την απόφαση σου να εμφανιστείς δημόσια με τον/την σύντροφο του ή με μία συγκεκριμένη ανάρτηση σε κάποιο κοινωνικό δίκτυο.
Διαχείριση των Αντιδράσεων της Οικογένειας μετά το Coming Out
Είναι σημαντικό να θυμάσαι ότι οι αντιδράσεις στο coming out εξαρτώνται από τις προσωπικές αξίες, την ηθική και τις εμπειριές που έχουν βιώσει τα άτομα μέχρι σήμερα. Σε θετικές αντιδράσεις αποδοχής, στήριξης, αγάπης θα αισθανθείς ανακούφιση και ενδυνάμωση. Η σύνδεση με αυτούς τους ανθρώπους είναι πολύτιμη, καθώς ενισχύει την ψυχική σου ανθεκτικότητα. Σε πιθανές αρνητικές αντιδράσεις καλυμμένης ή ανοιχτής ομοφοβίας θυμίσου ότι αυτές αντανακλούν προσωπικές πεποιθήσεις και δεν αντιπροσωπεύουν την αξία σου.
Κάποιοι άνθρωποι θα χρειαστούν χρόνο για να επεξεργαστούν τη νέα πληροφορία. Δώσε αυτόν το χρόνο. Δες, αν αισθάνεσαι άνετα να απαντήσεις σε απορίες και ερωτήσεις. Δε χρειάζεται ωστόσο να απαντήσεις σε ερωτήσεις που σε βάζουν σε θέση να πρέπει να απολογηθείς ή να δικαιολογήσεις την ταυτότητα σου. Ούτε είσαι υποχρεωμένο να εκπαιδεύσεις τους άλλους, ειδικά αν οι συζητήσεις είναι πιεστικές. Αν αντιμετωπίσεις ομοφοβία, απόρριψη ή και οποιαδήποτε μορφή βίας, φρόντισε να έχεις στο περιβάλλον σου σύμμαχα άτομα στα οποία μπορείς να απευθυνθείς και με τα οποία αισθάνεσαι ασφάλεια. Θυμήσου να βάλεις τα όρια σου στη συζήτηση και να μην επιτρέψεις προσβλητικές, επιθετικές, κακοποιητικές αντιδράσεις. Έχεις το δικαίωμα να προστατεύσεις τον εαυτό σου από οποιαδήποτε αντίδραση προς αυτή την κατεύθυνση. Παρέμεινε ψύχραιμο αναγνωρίζοντας τα δικά σου συναισθήματα και την αξία τους. Σε περιπτώσεις σοβαρής υποψίας ότι μπορεί να υπάρξει βίαιη αντίδραση που να απειλήσει την σωματική ή/και ψυχική σου ασφάλεια, ίσως είναι καλύτερα να περιμένεις με το coming out. Ή να απομακρυνθείς από το περιβάλλον που κρίνεις ότι είναι τοξικό/επικίνδυνο για σένα.
Το coming out είναι μια πράξη θάρρους και αυτογνωσίας. Είναι η διεκδίκηση του αυτονόητου δικαιώματος της αυτοδιάθεσης και της προσωπικής ευημερίας. Είναι το δικαίωμα να ζήσεις τη ζωή σου, έτσι όπως εσύ επιθυμείς.
Υποστήριξη της Οικογένειας
Ιδανικά δεν θα έπρεπε να χρειάζεται να μιλάμε καν για τις αντιδράσεις που θα φέρει ένα coming out. Θα έπρεπε να είναι δεδομένο, αποδεκτό και να χαίρει φυσιολογικών αντιδράσεων μια σεξουαλικότητα που δεν είναι η συνηθισμένη στρέητ ή μια ταυτότητα φύλου που δεν εναρμονίζεται με το φύλο που αποδόθηκε κατά τη γέννηση. Αυτό θα σήμαινε ότι θα ζούσαμε σε μια κοινωνία συμπερίληψης, όπου κανένας/καμία και κανένα δεν θα περίσσευε. Επειδή όμως δυστυχώς δεν ζούμε -ακόμη- σε μία τέτοια κοινωνία, η πληροφορία του coming out μπορεί να φέρει πολυποίκιλες αντιδράσεις ξεκινώντας από την πλήρη αποδοχή μέχρι την απόρριψη. Όταν η αποδοχή είναι δεδομένη και χωρίς προϋποθέσεις τότε τα πράγματα είναι σε καλό δρόμο. Όταν όμως υπάρχουν αρνητικές αντιδράσεις όπως σύγχυση, άρνηση, απόρριψη τότε χρειάζεται να δωθεί χώρος και χρόνος για να μπορέσουν τα μέλη της οικογένειας να διαχειριστούν τα νέα δεδομένα.
Το πρώτο που χρειάζεται μια οικογένεια που δεν είναι εξοικειωμένη με τις έννοιες του σεξουαλικού προσανατολισμού και της ταυτότητας φύλου είναι η ενημέρωση και η πρόσβαση στις πληροφορίες της επιστημονικής κοινότητας. Χρειάζεται μεγάλη προσοχή από που θα παρθούν οι σωστές πληροφορίες, καθώς υπάρχουν πολλές που πηγές που έχουν ομοφοβικό/τρανσφοβικό υπόβαθρο και παραπλανούν. Όπως π.χ. οι θεραπείες μεταστροφής, οι οποίες απαγορεύονται από το νόμο, ωστόσο πολύ συχνά παρουσιάζονται με καλυμμένο προσωπείο και χρήση γλώσσας που είναι παραπλανητική. Υπάρχουν πολλές έγκυρες και επιστημονικά τεκμηριωμένες πηγές σε ότι αφορά τις έννοιες του σεξουαλικού προσανατολισμού και της ταυτότητας φύλου. Τις περισσότερες φορές το ίδιο το άτομο που κάνει coming out τις γνωρίζει και μπορεί να παραπέμψει εκεί.
Το αμέσως επόμενο πολύ σημαντικό είναι ο ανοιχτός διάλογος και ο χώρος για να εκφραστούν όλες οι σκέψεις, οι απορίες, οι προβληματισμοί. Αρκεί να μην έχουν ομοφοβικό/τρανσφοβικό περιεχόμενο και το άτομο καλείται να αμυνθεί ή να απολογηθεί για αυτό που είναι. Ο ανοιχτός διάλογος μπορεί επίσης να γίνει και στο πλαίσιο συνεδρίας σε ψυχολόγο – ψυχοθεραπευτή/-τρια που εξειδικεύεται σε ζητήματα ΛΟΑΤΚΙ+. Στο psy4you.gr παρέχουμε αυτού του είδους την υποστήριξη και μπορεί κάθε οικογένεια να απευθυνθεί σε μας για αυτό το σκοπό. Τα τηλέφωνα επικοινωνίας με την ψυχολόγο – ψυχοθεραπεύτρια Κατερίνα Τζιωρίδου είναι 2310. 834 652 και 698 802 4386.
Συχνές Ερωτήσεις
Πώς να κάνω coming out στους γονείς μου;
Το coming out είναι μια προσωπική διαδικασία και δεν υπάρχει ένας “σωστός” τρόπος και μία “σωστή” στιγμή. Σημαντικό είναι να επιλέξεις εσύ μια στιγμή που νιώθεις άνετα και ασφάλεια. Μπορεί να είναι μια συζήτηση κατά πρόσωπο ή μια συζήτηση με μηνύματα. Προσπάθησε να εκφράσεις με ειλικρίνεια, αμεσότητα και αυτοπεποίθηση τα συναισθήματά σου. Αν δεν είσαι πολύ σίγουρο για την αντίδραση της οικογένειας μπορείς να έχεις ένα σύμμαχο άτομο μαζί σου.
Πότε είναι η κατάλληλη στιγμή για να κάνω coming out στην οικογένειά μου;
Η κατάλληλη στιγμή διαφέρει από άτομο σε άτομο. Είναι καλό να το κάνεις όταν νιώθεις έτοιμος/-η/-ο και βρίσκεσαι σε μία ήρεμη και χαλαρή στιγμή με την οικογένειά σου. Μη το κάνεις ακόμη, αν υπάρχουν εντάσεις ή άλυτα προβλήματα που αιωρούνται στην ατμόσφαιρα. Επίσης βεβαιώσου, ότι έχεις ένα υποστηρικτικό δίκτυο φίλων για την περίπτωση που η αντίδραση δεν είναι θετική.
Πώς να διαχειριστώ την απόρριψη από την οικογένειά μου μετά το coming out;
Η απόρριψη είναι μια ψυχικά μια επώδυνη εμπειρία, ωστόσο δε σημαίνει ότι δεν αξίζεις αποδοχής και αγάπης. Δώσε χρόνο στην οικογένειά σου να επεξεργαστεί την πληροφορία και αναζήτησε στο μεταξύ υποστήριξη σε σύμμαχα φιλικά σου πρόσωπα, ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητες ή ειδικούς ψυχικής υγείας. Αν η οικογένειά σου είναι τοξική ή κακοποιητική βάλε τα όρια σου και κράτα αποστάσεις.
Πρέπει να κάνω coming out σε όλα τα μέλη της οικογένειάς μου;
Όχι απαραίτητα. Δεν είναι υποχρεωτικό να μιλήσεις σε όλα τα μέλη της οικογένειάς σου, ειδικά αν δε νιώθεις ασφαλές. Μπορείς να επιλέξεις το πιο υποστηρικτικό μέλος για αρχή και στη συνέχεια να δεις πόσο έτοιμο θα νιώσεις να το κάνεις και στα υπόλοιπα μέλη.
Πώς να στηρίξω ένα μέλος της οικογένειάς μου που κάνει coming out;
Αρχικά δείξε του/της ότι το αποδέχεσαι και το αγαπάς ακριβώς όπως είναι και ότι για σένα δεν αλλάζει απολύτως τίποτα. Άκουσέ το χωρίς κριτική και χωρίς να θέτεις ομοφοβικά/τρανσφοβικά ερωτήματα για την ταυτότητα του. Καλές ερωτήσεις είναι: “πώς νιώθεις με την ταυτότητα σου”, “τι χρειάζεσαι από μένα για να νιώθεις ασφάλεια και εμπιστοσύνη”, “πώς κατάλαβες ότι είσαι γκέι/λεσβία/μπάι/τρανς”. Κακές (ομοφοβικές) ερωτήσεις είναι: “γιατί επέλεξες να είσαι έτσι”, “δε σκέφτεσαι τι θα πουν οι γονείς σου, οι φίλοι σου”, “είσαι σίγουρος/η ότι δεν θα προκαλέσεις με την ταυτότητα σου τους άλλους”. Αν έχεις απορίες ενημερώσου από έγκυρες επιστημονικές πηγές.
διάβασε επίσης
