Αμφιθυμία – Odi et amo
“Μισώ κι όμως ταυτόχρονα αγαπώ“ είχε γράψει πριν από περίπου 2000 χρόνια σε ένα από τα πιο διάσημα ποιήματα του ο Ρωμαίος ποιητής Γάιος Βαλέριος
Σκέψεις που επαναλαμβάνονται και δημιουργούν φαύλους κύκλους στο μυαλό. Ξεσπάσματα έντονων συναισθημάτων που βγαίνουν εκτός ελέγχου. Δυσλειτουργικές συμπεριφορές που μπλοκάρουν το άτομο στην καθημερινότητα του. Αυτές είναι μερικές από τις ενδείξεις που υποδηλώνουν την ανάγκη ψυχοθεραπευτικής υποστήριξης. Άλλες φορές η ατομική ψυχοθεραπεία είναι η ανάγκη βαθύτερης κατανόησης του εαυτού χωρίς αυτό να συνοδεύεται απαραίτητα από κάποια συμπτώματα.
Ένα ζευγάρι θα αναζητήσει τη σύμβουλο σχέσης, όταν τα προβλήματα δημιουργούν αποξένωση, συνεχείς συγκρούσεις, επιθετικές συμπεριφορές. Η υπάρχουσα ισορροπία έχει διαταραχθεί και οι σύντροφοι αισθάνονται αβοήθητοι. Στη Θεραπεία Ζεύγους θα ζητηθεί αναλυτικά, τι έχει μπλοκάρει στη σχέση. Η σύμβουλος θα βοηθήσει το ζευγάρι να βρει διεξόδους στην κρίση τους. Επίσης θα διερευνήσει μαζί τους την προοπτική να συνεχίσουν οι σύντροφοι μαζί ή χωριστά.
Ταυτότητα φύλου και σεξουαλικός προσανατολισμός. Αποδοχή του εαυτού και ορατότητα (coming out). Ομοφοβία και τρανσφοβία. Ρατσισμός και αποκλεισμός. Ετεροκανονική κοινωνία και πατριαρχία. Σεξισμός και μισογυνισμός. Η οικογένεια, η συντροφική σχέση, η γονεϊκότητα. Όλα αυτά είναι θέματα με τα οποία έρχονται στην ψυχολόγο τα queer άτομα. Κεντρικό πυλώνα στην ψυχοθεραπεία αποτελεί η αποδοχή του εαυτού και η ενδυνάμωση του ατόμου σε αυτό που είναι.
Μετά το coming out των ΛΟΑΤΚΙ+ παιδιών τους, οι γονείς συνειδητοποιούν άμεσα ότι ζουν σε έναν κόσμο που στιγματίζει όχι μόνο τα παιδιά τους αλλά και τους ίδιους. Ξαφνικά, οι γονείς λαμβάνουν ακούσια ένα κοινωνικό στίγμα και αυτή συνήθως είναι η πρώτη πικρή γεύση της αδικίας του κοινωνικού στιγματισμού που έχουν βιώσει άμεσα ή έμμεσα, τα ΛΟΑΤΚΙ+ παιδιά τους.
Σκέψεις που επαναλαμβάνονται και δημιουργούν φαύλους κύκλους στο μυαλό. Ξεσπάσματα έντονων συναισθημάτων που βγαίνουν εκτός ελέγχου. Δυσλειτουργικές συμπεριφορές που μπλοκάρουν το άτομο στην καθημερινότητα του. Αυτές είναι μερικές από τις ενδείξεις που υποδηλώνουν την ανάγκη ψυχοθεραπευτικής υποστήριξης. Άλλες φορές η ατομική ψυχοθεραπεία είναι η ανάγκη βαθύτερης κατανόησης του εαυτού χωρίς αυτό να συνοδεύεται απαραίτητα από κάποια συμπτώματα.
Ένα ζευγάρι θα αναζητήσει τη σύμβουλο σχέσης, όταν τα προβλήματα δημιουργούν αποξένωση, συνεχείς συγκρούσεις, επιθετικές συμπεριφορές. Η υπάρχουσα ισορροπία έχει διαταραχθεί και οι σύντροφοι αισθάνονται αβοήθητοι. Στη Θεραπεία Ζεύγους θα ζητηθεί αναλυτικά, τι έχει μπλοκάρει στη σχέση. Η σύμβουλος θα βοηθήσει το ζευγάρι να βρει διεξόδους στην κρίση τους. Επίσης θα διερευνήσει μαζί τους την προοπτική να συνεχίσουν οι σύντροφοι μαζί ή χωριστά.
Ταυτότητα φύλου και σεξουαλικός προσανατολισμός. Αποδοχή του εαυτού και ορατότητα (coming out). Ομοφοβία και τρανσφοβία. Ρατσισμός και αποκλεισμός. Ετεροκανονική κοινωνία και πατριαρχία. Σεξισμός και μισογυνισμός. Η οικογένεια, η συντροφική σχέση, η γονεϊκότητα. Όλα αυτά είναι θέματα με τα οποία έρχονται στην ψυχολόγο τα queer άτομα. Κεντρικό πυλώνα στην ψυχοθεραπεία αποτελεί η αποδοχή του εαυτού και η ενδυνάμωση του ατόμου σε αυτό που είναι.
Μετά το coming out των ΛΟΑΤΚΙ+ παιδιών τους, οι γονείς συνειδητοποιούν άμεσα ότι ζουν σε έναν κόσμο που στιγματίζει όχι μόνο τα παιδιά τους αλλά και τους ίδιους. Ξαφνικά, οι γονείς λαμβάνουν ακούσια ένα κοινωνικό στίγμα και αυτή συνήθως είναι η πρώτη πικρή γεύση της αδικίας του κοινωνικού στιγματισμού που έχουν βιώσει άμεσα ή έμμεσα, τα ΛΟΑΤΚΙ+ παιδιά τους.
Γίνε ο γονιός του εαυτού σου
Πολύ συχνά οι άνθρωποι αισθάνονται καιρό, ότι χρειάζονται μία πρώτη συνεδρία με την ψυχολόγο. Ωστόσο το αναβάλουν, γιατί κάτι εσωτερικά τους κρατάει πίσω. Όταν όμως κάνουν την εμφάνιση τους συγκεκριμένα συμπτώματα, όπως για παράδειγμα πανικός, αγοραφοβία ή συνεχόμενη έλλειψη διάθεσης, τότε το ραντεβού στον ψυχολόγο δεν πρέπει να περιμένει άλλο. Άλλα συμπτώματα που κάνουν απαραίτητη την ψυχολογική υποστήριξη είναι τα ξεσπάσματα θυμού ή κλάματος, απόσυρση / απομόνωση, επαναλαμβανόμενες σκέψεις (εμμονές) ή τελετουργικές συμπεριφορές (καταναγκασμοί). Μια μεγαλύτερη αναμονή θα οδηγήσει απλά στην επιδείνωση των συμπτωμάτων. Τότε η αντιμετώπιση και θεραπεία θα χρειαστεί ακόμη περισσότερο καιρό.
Σημαντικό στην επιλογή Ψυχολόγου είναι αυτό που λέμε η “καλή χημεία”. Η θεραπευτική σχέση είναι το Α και το Ω για την καλή πορεία της θεραπείας. Ο μελλοντικός θεραπευόμενος θα πρέπει να μπορεί να αφουγκραστεί την αίσθηση που του αφήνει η πρώτη συνεδρία. Θα πρέπει να αισθάνεται ότι η Ψυχολόγος είναι παρούσα, ακούει, καταλαβαίνει και συναισθάνεται αυτά που της αφηγείται. Δεν θα κρίνει και δεν θα είναι άμεσα παρεμβατική. Θα του εξηγήσει ποιο αίτημα βλέπει η ίδια να φέρνει, ποιος θα μπορούσε να είναι ο στόχος της θεραπείας σε μια μελλοντική συνεργασία και με ποιον τρόπο θα δουλέψουν μαζί. Η τελική απόφαση είναι του ενδιαφερόμενου και σε αυτό δεν θα πρέπει να ασκηθεί καμιά μορφή έμμεσης ή άμεσης πίεσης. Αν στο τέλος της πρώτης συνεδρίας δεν υπάρχει η αίσθηση κοινού κώδικα επικοινωνίας και ασφάλειας, τότε είναι καλύτερα να μη παρθεί άμεσα απόφαση δεύτερης συνεδρίας.
Η συνηθισμένη συχνότητα στην Ατομική Ψυχοθεραπεία είναι μία συνεδρία την εβδομάδα. Ωστόσο αυτό εξειδικεύεται ανάλογα με τη φύση του ζητήματος που φέρνει η ενδιαφερόμενη πλευρά, τα συμπτώματα που υπάρχουν, τη μέθοδο της Ψυχοθεραπείας που θα ακολουθηθεί, τις οικονομικές δυνατότητες. Όλα αυτά θα συζητηθούν στην πρώτη συνεδρία και θα υπάρξει μία από κοινού απόφαση για τη συχνότητα των συνεδριών. Στη θεραπεία με ζευγάρια η μέση συχνότητα μπορεί να είναι μία συνεδρία κάθε τρεις ή τέσσερις εβδομάδες. Και εδώ όμως παίζουν ρόλο οι παράγοντες που αναφέρθηκαν πιο πάνω.
Στην πρώτη συνεδρία θα συζητηθεί διεξοδικά το αίτημα της ενδιαφερόμενης πλευράς (για ποιο λόγο βρίσκεται εκεί). Η Ψυχολόγος θα θελήσει να σχηματίσει μία πρώτη εικόνα για τη φύση του προβλήματος, τη συχνότητα ενδεχόμενων συμπτωμάτων, το χρονικό διάστημα που υπάρχει το πρόβλημα, ποιοι εμπλέκονται στη διατήρηση του προβλήματος. Επίσης θα ρωτήσει για τις μέχρι σήμερα προσπάθειες διαχείρισης, αντιμετώπισης του προβλήματος και την επιτυχία ή μη των προσπαθειών αυτών. Παράλληλα θα χρειαστεί πληροφορίες για το οικογενειακό, φιλικό, εργασιακό περιβάλλον. Όλα αυτά συντελούν στην κατανόηση για την Ψυχοθεραπεύτρια του τι συμβαίνει στη ζωή του πελάτη / ζευγαριού. Θα υπάρξει συζήτηση πάνω σε αυτό και κάποιες πρώτες εξηγήσεις γύρω από το γιατί συμβαίνει αυτό που συμβαίνει. Αν και εφόσον ενδείκνυται, θα υπάρξει η πρόταση ενός θεραπευτικού πλάνου αναφορικά με το τι χρειάζεται να γίνει και με ποιο τρόπο. Θα τεθούν από κοινού συγκεκριμένοι θεραπευτικοί στόχοι, οι οποίοι θα δουλευτούν στην πορεία. Η τελική απόφαση ανήκει στην πλευρά που απευθύνεται στην ειδικό.
Όταν το ζευγάρι βιώνει επαναλαμβανόμενες συγκρούσεις με εκρηκτικά συναισθήματα (θυμός, φωνές, κλάματα), τότε κάθε προσπάθεια εποικοδομητικής επικοινωνίας καταλήγει στο κενό. Αποτέλεσμα αυτού είναι να βαλτώνει η σχέση και να επηρεάζεται αρνητικά η καθημερινότητα αλλά και η γενικότερη ποιότητα ζωής του ζευγαριού. Όταν αυτά που δεν λειτουργούν είναι περισσότερα από αυτά που λειτουργούν, τότε ίσως είναι η κατάλληλη στιγμή για μία επίσκεψη στη σύμβουλο σχέσης. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι να έχουν και οι δύο σύντροφοι την κοινή επιθυμία να συμβουλευτούν τη σύμβουλο.
Όταν το άτομο δεν ταυτίζεται με το φύλο που του αποδόθηκε στη γέννηση, μπορεί να νιώθει δυσφορία με το σώμα του. Αν ο σεξουαλικός του προσανατολισμός διαφοροποιείται από τον ετεροκανονικό και δεν είναι ορατό στο περιβάλλον του, τότε μπορεί να εμφανιστούν μια σειρά από ψυχικά συμπτώματα που παραπέμπουν σε κατάθλιψη, κρίσεις πανικού, ιδεοψυχαναγκασμούς, φοβίες, αυτοκτονικές σκέψεις. Η δυσκολία έγκειται στο να υποστηρίξει το άτομο προς τα έξω (οικογένεια, φίλοι/-ες, εργασιακό περιβάλλον) την ορατότητα του, δηλ. την ταυτότητα φύλου ή το σεξουαλικό προσανατολισμό του χωρίς να φοβάται ομοφοβικές συμπεριφορές. Η επιβεβαιωτική ψυχοθεραπεία (affirmative therapy) θα βοηθήσει το άτομο στην ενδυνάμωση και αποδοχή του εαυτού και των ταυτοτήτων που το προσδιορίζουν, την επεξεργασία της εσωτερικευμένης ομο- /τρανσφοβίας, την ορατότητα στο περιβάλλον του, την επούλωση των ψυχικών τραυμάτων που μπορεί να έχει υποστεί λόγω της ΛΟΑΤΚΙ+ ταυτότητας του.
Η Ψυχολόγος ΛΟΑΤΚΙ+ θα συζητήσει με τους γονείς για τη δυσκολία αποδοχής της σεξουαλικής/τρανς ταυτότητας του παιδιού τους. Θα διερευνήσουν μαζί, ποια είναι τα “τυφλά” τους σημεία, όπως για παράδειγμα: πώς διαχειρίζονται την ομοφοβία/τρανσφοβία που εισπράττουν από το κοινωνικό περιβάλλον; πόση ομοφοβία/τρανσφοβία έχουν εσωτερικεύσει και οι ίδιοι; πώς σημασιοδοτούν την σεξουαλική/τρανς ταυτότητα του παιδιού τους; Επίσης θα πάρουν κατευθύνσεις στο πώς να σταθούν σύμμαχοι και υποστηρικτές, αντί να αναπαράγουν στερεότυπα που έχουν ενσωματώσει. Στόχος είναι η άνευ όρων αποδοχή και υποστήριξη σε όλα τα επίπεδα στον δύσκολο δρόμο της ορατότητας της ΛΟΑΤΚΙ+ ταυτότητας του παιδιού τους.
Η συμβουλευτική γονέων έρχεται να υποστηρίξει και να καθοδηγήσει τους γονείς στον γονεϊκό ρόλο σε διάφορες φάσεις στον κύκλο της ζωής των παιδιών τους. Σε αυτές προκύπτουν ζητήματα όπως προκλητική / επιθετική συμπεριφορά, εκφοβιστικές συμπεριφορές (bullying), σεξουαλικότητα, σχέση με το άλλο ή το ίδιο φύλο, ταυτότητα φύλου, αυτοπεποίθηση / αυτοεικόνα, σχέση προς τα αδέρφια, σχέσεις προς συνομήλικους. Στόχος είναι η αποδοχή και ο σεβασμός του συναισθηματικού κόσμου των παιδιών, η ενίσχυση της αυτοεκτίμησης και το χτίσιμο της αυτονομίας της προσωπικότητας.
Ψυχολόγος και ψυχίατρος δεν είναι το ίδιο. Πρόκειται για δύο διαφορετικούς κλάδους σπουδών σε ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυμα της χώρας (ΑΕΙ) που οδηγούν σε αντίστοιχο πτυχίο Ψυχολογίας και Ιατρικής (με ειδικότητα στην Ψυχιατρική). Ο πτυχιούχος Ψυχολόγος είναι σε θέση να κάνει διάγνωση ψυχικών διαταραχών χρησιμοποιώντας μετροποιημένα ψυχομετρικά τεστ και διεθνή ψυχοδιαγνωστικά εργαλεία. Η οριοθέτηση του είναι μη φαρμακευτική. Επιπλέον μπορεί να ασκήσει Ψυχοθεραπεία, εφόσον έχει εκπαιδευτεί σε κάποιο συγκεκριμένο μοντέλο (βλ. επόμενη ερώτηση). Η πτυχιούχος Ψυχίατρος νομιμοποιείται να κάνει επίσης διάγνωση και επιπλέον να συνταγογραφεί ψυχοφαρμακευτική αγωγή, εφόσον το κρίνει απαραίτητο. Η Ψυχοθεραπεία μπορεί να ασκηθεί και από τους ψυχίατρους, εφόσον και αυτοί έχουν εκπαιδευτεί σε αυτή.
Κάθε Ψυχολόγος που ασκεί την πρακτική της Ψυχοθεραπείας θα πρέπει πρώτα να έχει εκπαιδευτεί και ασκηθεί σε συγκεκριμένη ψυχοθεραπευτική μέθοδο για τουλάχιστον τρία χρόνια μετά την απόκτηση του βασικού πτυχίου. Στους κόλπους της Ψυχοθεραπείας διεθνώς εντάσσονται διάφορες ψυχοθεραπευτικές μέθοδοι και μοντέλα όπως π.χ. η ψυχαναλυτική / ψυχοδυναμική, η γνωστική συμπεριφορική, η συστημική, η πελατοκεντρική προσέγγιση, η Gestalt, η υπαρξιακή. Ανάλογα με το θεωρητικό μοντέλο εκπαίδευσης της Ψυχολόγου υπάρχει και ο αντίστοιχος τίτλος. Για παράδειγμα η ψυχαναλυτικής κατεύθυνσης Ψυχολόγος ονομάζεται επιπρόσθετα και Ψυχαναλύτρια, ο γνωστικής συμπεριφορικής κατεύθυνσης Ψυχολόγος χρησιμοποιεί τον διακριτικό τίτλο Γνωσιακός – Συμπεριφορικός Ψυχοθεραπευτής, η συστημική εκπαίδευση ονομάζει τους ψυχοθεραπευτές της Συστημικούς Ψυχοθεραπευτές κ.ο.κ.
Η Ψυχολόγος είναι απόφοιτη τμήματος Ψυχολογίας ανώτατης πανεπιστημιακής εκπαίδευσης σε ελληνικό δημόσιο ίδρυμα (ΑΕΙ). Επιπρόσθετα τον τίτλο δικαιούνται να χρησιμοποιούν όσοι έχουν αναγνωρίσει επίσημα στην Ελλάδα πτυχίο Ψυχολογίας ανώτατου εκπαιδευτικού ιδρύματος του εξωτερικού. Ο Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας είναι απόφοιτος ιδιωτικού εκπαιδευτικού ιδρύματος (ιδιωτικό κολλέγιο) με αντικείμενο εκπαίδευσης στην ψυχολογία, το οποίο εκπαιδευτικό ίδρυμα δραστηριοποιείται είτε στην ελληνική επικράτεια είτε εκτός Ελλάδος. Ο Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας δεν έχει το δικαίωμα βάση νομοθετικής πράξης του ελληνικού κράτους να φέρει τον τίτλο Ψυχολόγος.
Διαδικτυακές συνεδρίες γίνονται κανονικά μέσω της πλατφόρμας τηλεδιάσκεψης του zoom. Επικοινώνησε, κλείσε ραντεβού και θα ενημερωθείς για τις περαιτέρω λεπτομέρειες (σύνδεση, τρόποι πληρωμής, πολιτική ακυρώσεων).
“Μισώ κι όμως ταυτόχρονα αγαπώ“ είχε γράψει πριν από περίπου 2000 χρόνια σε ένα από τα πιο διάσημα ποιήματα του ο Ρωμαίος ποιητής Γάιος Βαλέριος