Αιτίες χωρισμού
Οι λόγοι που μπορεί να οδηγήσουν ένα ζευγάρι στο χωρισμό είναι πολυπαραγοντικοί. Ας δούμε κάποιους από τους παράγοντες που εμπλέκονται στην απόφαση του χωρισμού.
Σταθερότητα και Αλλαγή
Το ζευγάρι ως σύστημα αλλά και οι σύντροφοι μεμονωμένα εξελίσσονται μέσα στο χρόνο. Αυτό σημαίνει ότι γίνονται αλλαγές, οι οποίες δεν είναι ούτε ταυτόχρονες ούτε και προς μία προσυμφωνημένη κατεύθυνση.
Οι αλλαγές μπορεί να σχετίζονται με σημαντικά ζητήματα, π.χ. η επιθυμία απόκτησης παιδιού μόνο σε έναν από τους δύο συντρόφους. Άλλες φορές οι αλλαγές αφορούν σε πιο καθημερινά ζητήματα, π.χ. κοινές δραστηριότητες που είναι σταθερές σε αντιδιαστολή με καινούριες. Όπως και να έχει, το διακύβευμα αφορά στην προθυμία των συντρόφων να αναγνωρίσουν και να κουβεντιάσουν τις αλλαγές που προκύπτουν, αλλά και τη σημασία αυτών στη σχέση τους. Η έλλειψη συζήτησης μπορεί εύκολα να οδηγήσει σε απομάκρυνση. Η επιμονή σε κάτι που δεν αλλάζει μπορεί να οδηγήσει στην πόλωση. Η πόλωση μπορεί να οδηγήσει σε εντάσεις, συγκαλυμμένες ή ανοιχτές συγκρούσεις, ψυχρότητα και τελικά επιθυμία χωρισμού.
Αλλαγές μπορεί να προκύψουν όχι μόνο από εσωτερικούς αλλά και από εξωτερικούς παράγοντες και να είναι αναπόφευκτες. Όπως για παράδειγμα οικονομική δυσχέρεια λόγω ανεργίας, σοβαρή ασθένεια, θάνατος στενού οικογενειακού προσώπου. Τότε χρειάζεται το ζευγάρι να επιδείξει συναισθηματική ανθεκτικότητα για να υπάρξει ομαλή προσαρμογή στη νέα κατάσταση.
Και στις εσωτερικές και στις εξωτερικές αλλαγές η πρόκληση προς τους συντρόφους είναι να αναγνωρίσουν και να αποδεχτούν τα νέα δεδομένα. Και να καταφέρουν κατά συνέπεια να λειτουργήσουν ευέλικτα βρίσκοντας λύσεις αποδεκτές και για τους δύο. Διαφορετικά η ισορροπία ανάμεσα στην αλλαγή και τη σταθερότητα δεν θα είναι εφικτή.
Αυτονομία και Συντροφικότητα
Από τα σημαντικότερα ζητήματα στη συντροφική σχέση είναι η ισορροπία ανάμεσα στην αυτονομία και τη συντροφικότητα.
Όταν το ζευγάρι ικανοποιεί κυρίως την ανάγκη της αυτονομίας, τότε οι σύντροφοι ζουν συναισθηματικά αρκετά απομονωμένοι μεταξύ τους. Αντίθετα το ζευγάρι που ικανοποιεί κατά κύριο λόγο την ανάγκη της συντροφικότητας αντιμετωπίζει τριβές, ψυχολογικά και ψυχοσωματικά προβλήματα. Όταν οι σύντροφοι αναζητήσουν τη συμβουλευτική σχέσης έχει συνήθως ήδη δημιουργηθεί μία πόλωση, η οποία προκύπτει, όταν ο ένας σύντροφος φροντίζει μόνο για τη συντροφικότητα και ο άλλος μόνο για την αυτονομία. Συνέπεια αυτού είναι η αδυναμία συνεννόησης και οι επαναλαμβανόμενες εντάσεις. Ο χωρισμός τότε φαντάζει ως μία διέξοδος.
Θέματα εξουσίας
Το σχήμα κυριαρχία – υποταγή είναι πολύ συνηθισμένο στη δυναμική των ζευγαριών. Μια υγιής έκφανση αυτού του σχήματος είναι, όταν οι σύντροφοι εναλλάσσονται στο πότε και ποιος επιβάλλεται και πότε και ποιος ακολουθεί.
Όταν το σχήμα είναι άκαμπτο και υπάρχει πάντα το ίδιο μέλος στη σχέση που κυριαρχεί και το ίδιο που υποτάσσεται, τότε κάποια στιγμή είναι πολύ πιθανό η υποταγμένη πλευρά να επαναστατήσει. Η κλιμάκωση αυτής της δυναμικής δημιουργεί συγκρούσεις και αδιέξοδες προσπάθειες επικοινωνίας. Η κατάληξη είναι πολλές φορές η συζήτηση για χωρισμό.
Απομάκρυνση από την οικογένεια καταγωγής
Σε έρευνα των Welter-Enderlin (1993) διαπιστώθηκε, ότι στις ηλικίες μεταξύ 21 και 30 ετών πολλά ζευγάρια χωρίζουν, παρόλο που δεν είναι πολύ καιρό μαζί. Κάτι τέτοιο δεν είναι και τόσο παράδοξο. Πολλοί νέοι άνθρωποι χρησιμοποιούν ασυνείδητα το γάμο ως μέσο για να απομακρυνθούν από τους γονείς ή να ξεφύγουν από έναν καταπιεστικό/κακοποιητικό γονιό. Στην Ελλάδα παρατηρείται το φαινόμενο κυρίως στην επαρχία, όπου ο οικογενειακός κλοιός είναι ασφυκτικός και οι ηθικοί κανόνες καταπιεστικοί για το άτομο. Έτσι η απομάκρυνση για λόγους αυτονομίας δεν βρίσκει χώρο ύπαρξης. Οι συνηθισμένοι λόγοι απομάκρυνσης που δέχεται η οικογένεια καταγωγής είναι οι σπουδές και ο γάμος. Υπό το βάρος μιας τέτοιας συνθήκης ο γάμος μπορεί να είναι αποτέλεσμα βιαστικής απόφασης. Έτσι η ασυμβατότητα αναδύεται γρήγορα και η ανάγκη για χωρισμό έρχεται σύντομα.
Πλευρές της προσωπικότητας που δεν έχουν βιωθεί
Οι άνθρωποι τείνουν να αναζητούν στον/τη σύντροφο αυτό που τους λείπει λόγω αδυναμίας να το ζήσουν οι ίδιοι. Η έκφραση “είσαι το άλλο μου μισό” υποδηλώνει αυτήν ακριβώς την ανάγκη. Όταν όμως οι σύντροφοι αρνούνται να καλλιεργήσουν δικές τους πλευρές και περιμένουν να τις ικανοποιήσει ο/η σύντροφος, τότε μπορεί να δημιουργηθεί αίσθημα ασφυξίας, αλλά και μονοτονίας στη σχέση.
Αντιμετώπιση του χωρισμού
Ένας χωρισμός μπορεί να δημιουργήσει μεγάλη αμφιθυμία στο άτομο. Από τη μία πλευρά είναι η κοινωνία που επικροτεί το γάμο ως μια κανονικότητα και ως σκοπό ζωής. Αρκεί να παρατηρήσουμε τα ήθη και έθιμα, τις οικογενειακές συνήθειες, τις γιορτές στην ελληνική κοινωνία. Σχεδόν όλα είναι προσαρμοσμένα στο ζευγάρι και στην οικογένεια που προκύπτει από αυτό. Στον εργασιακό χώρο επίσης χαίρει μεγαλύτερης εκτίμησης το άτομο που είναι “τακτοποιημένο” στην προσωπική του ζωή. Η έκφραση “καλό παλικάρι/καλή κοπέλα” συνεπάγεται συχνά, ότι το άτομο είναι παντρεμένο ή ότι πρόκειται σύντομα να παντρευτεί. Έτσι το άτομο δυσκολεύεται να πάρει την απόφαση χωρισμού ακόμη κι αν δεν είναι καλά μέσα στο γάμο/συντροφική σχέση.
Από την άλλη πλευρά η αξία στην ατομικότητα, τις ανάγκες και επιθυμίες του ατόμου είναι διαστάσεις στις οποίες δίνεται έμφαση. Ενισχύεται δηλ. η ατομικότητα και η αυτονομία. Όπως και η έκφραση των προσωπικών αναγκών και επιθυμιών.
Αμφιθυμία και πένθος
Η αμφιθυμία που δημιουργείται στο χωρισμό και επηρεάζει την ψυχολογία του ατόμου σχετίζεται ακριβώς με τις δύο παραπάνω τάσεις. Από τη μία οι ενοχές επειδή δε διατηρείται ο γάμος παρά τις κοινωνικές απαιτήσεις. Από την άλλη η ανακούφιση στην προοπτική να ικανοποιηθούν καλύτερα οι προσωπικές ανάγκες. Η αντιμετώπιση του χωρισμού βιώνεται πολύ διαφορετικά από το κάθε άτομο. Κάποια άτομα το τακτοποιούν σα να πρόκειται για λεπτομέρεια. Άλλα δείχνουν άνετα, σα να πρόκειται για μια μικρή αλλαγή στη ζωή τους. Άλλα άτομα αποκλείουν μέσα τους την προοπτική του χωρισμού. Κάνουν σα να μην υπάρχει, δεν τον σκέφτονται. Όπως ακριβώς συμβαίνει και με το θάνατο.
Σε κάθε περίπτωση ένας χωρισμός αποτελεί μια κρίσιμη περίοδο στη ζωή του ανθρώπου. Κάτι πεθαίνει. Χάνεται το αίσθημα του ανήκειν. Χάνεται η οικειότητα, το μοίρασμα με έναν άλλον άνθρωπο. Χάνεται η δυνατότητα να καθρεφτιστεί το άτομο στον/στη σύντροφο και έτσι να αναγνωρίσει και να καλλιεργήσει δικές του πλευρές. Το διαζύγιο είναι ο “θάνατος ενός ονείρου”. Επίσης ένας χωρισμός φέρνει στην επιφάνεια παλιότερους χωρισμούς και συναισθήματα που συνδέονται με αυτούς.
Ενεργητική στάση στο χωρισμό
Η απόφαση του χωρισμού είναι δυνατή, όταν υπάρχει εναλλακτική προοπτική στο παρόν. Το άτομο πρέπει να μπορέσει να δει το παρακάτω της ζωής του μετά τον χωρισμό. Αν δεν μπορεί, τότε χρειάζεται να επεξεργαστεί τις δυνατότητες του, τα σχέδια του για το εγγύς μέλλον. Η σύμβουλος σχέσης θα διερευνήσει τις δυνατότητες να συνδιαμορφώσουν οι σύντροφοι το χωρισμό τους.
Πέρα από τα συναισθήματα πένθους, είναι χρήσιμο να υπάρξει μια ενεργητική στάση προς τη διαδικασία του χωρισμού. Χρειάζεται να παρθούν αποφάσεις με κριτήριο τις ανάγκες του/της κάθε συντρόφου αλλά και εκείνες των παιδιών, εφόσον υπάρχουν. Όταν οι σύντροφοι είναι και γονείς, η διάθεση εκδίκησης δεν είναι καλός σύμβουλος. Δυστυχώς πρόκειται για μια κατάσταση που συχνά καλλιεργείται και από δικηγόρους, φιλικό και οικογενειακό περιβάλλον. Μια τέτοια προσέγγιση δεν λαμβάνει υπόψη, ότι οι σύντροφοι θα συνεχίσουν να έχουν σχέση και μετά το διαζύγιο ως γονείς των παιδιών τους. Ακόμη και χωρίς την ύπαρξη παιδιών όμως είναι σημαντικό να επιτευχθεί ένας ήρεμος χωρισμός, έτσι ώστε ο/η κάθε σύντροφος να περισώσει μέσα του/της όλα τα καλά στοιχεία της συντροφικής σχέσης που δημιούργησαν. Να μπορέσουν δηλαδή και οι δύο πλευρές να κρατήσουν την καλή εικόνα της σχέσης που δημιούργησαν και που τώρα τελειώνει.
διάβασε επίσης
