Ψυχολόγος Θεσσαλονίκη - Κατερίνα Τζιωρίδου
Ο σεξουαλικός προσανατολισμός στις θεωρίες της τελευταίας δεκαετίας διευρύνει τη συζήτηση ως προς τη φυσική του ρευστότητα. Η σεξουαλική προτίμηση γίνεται αντιληπτή ως ένα συνεχές και διαφοροποιείται ανάλογα με το κοινωνικό περιβάλλον και το χρονικό πλαίσιο. Ο σεξουαλικός προσανατολισμός, η ταυτότητα φύλου, οι σεξουαλικές προτιμήσεις και τέλος η επιλογή σχέσεων είναι ποικιλόμορφες. Και κάθε μια μετατρέπεται στη θεραπευτική συνεδρία με μία ψυχολόγο ΛΟΑΤΚΙ+ σε μια ατομική αφήγηση.
Ως καταφατική ή επιβεβαιωτική (affirmative) προσέγγιση ορίζεται η αναγνώριση και η επικύρωση της ΛΟΑΤΚΙ+ ταυτότητας των θεραπευομένων καθώς και των εμπειριών τους που προκύπτουν από αυτή. Ο/Η ψυχολόγος ΛΟΑΤΚΙ+ οφείλει από τη μία να αναγνωρίζει, να παρατηρεί και να μην αρνείται την ύπαρξη της ΛΟΑΤΚΙ+ ταυτότητας. Από την άλλη πρέπει να είναι σε θέση να επικυρώνει τη ΛΟΑΤΚΙ+ ταυτότητα. Δηλαδή, να επιβεβαιώνει και να υποστηρίζει το άτομο και τις εμπειρίες που απορρέουν από αυτή την ταυτότητα του. Η ενδυνάμωση έρχεται μέσα από την αναγνώριση της επίδρασης των διακρίσεων, της ετεροκανονικότητας, της ομοφοβίας, της αμφιφοβίας και της τρανσφοβίας.
Με το παραπάνω δεδομένο ως βάση εργασίας τα θέματα που έρχονται στη θεραπεία δεν είναι και τόσο διαφορετικά από αυτά που φέρνει ο υπόλοιπος πληθυσμός. Ωστόσο εντάσσονται σε ένα ετεροκανονικά προσδιορισμένο κοινωνικό περιβάλλον. Το οποίο για την κοινότητα ΛΟΑΤΚΙ+ εμπεριέχει τις συνέπειες της μη ορατότητας, της μη αποδοχής και της μη ισότητας. Η εσωτερικευμένη αυτοκαταπίεση ωθεί το ΛΟΑΤΚΙ+ άτομο να αμφισβητεί την ίδια του την ταυτότητα. Οι κοινές εμπειρίες και το μοίρασμα αυτών μπορούν να βοηθήσουν στη σύνθεση της προσωπικότητας περιλαμβάνοντας όλες τις διαφορετικές πλευρές. Η αποδόμηση της εσωτερικευμένης ομοφοβίας αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο στη θεραπευτική δουλειά του ψυχολόγου με τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα.
Ο/Η ψυχολόγος LGBTQΙ+ που δουλεύει συμβουλευτικά / ψυχοθεραπευτικά οφείλει να ακολουθεί συγκεκριμένες κατευθυντήριες αρχές βάσει έγκυρων επιστημονικών στοιχείων και αρχών παροχής υπηρεσιών σε ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Συνοπτικά κάποιες από τις κυριότερες κατευθυντήριες αρχές είναι οι παρακάτω.
Ο αυτοπροσδιορισμός του ατόμου σε σχέση με τον σεξουαλικό προσανατολισμό ή/και την ταυτότητα και έκφραση φύλου του αποτελεί αναφαίρετο δικαίωμα ατομικής ελευθερίας. Οφείλουμε να τον αποδεχόμαστε και να λειτουργούμε σεβόμενες/-οι/-α τις ταυτότητες, το όνομα και τις αντωνυμίες που το ΛΟΑΤΚΙ+ άτομο χρησιμοποιεί.
Κατανοούμε, ότι οι θεραπείες μεταστροφής δηλ. οι προσπάθειες αλλαγής σεξουαλικού προσανατολισμού ή ταυτότητας φύλου ενός ατόμου δεν έχουν αποδειχθεί ως αποτελεσματικές και ασφαλείς. Αντιθέτως μπορεί να αποδειχθούν βλαπτικές για την ψυχική και σωματική υγεία του ατόμου.
Ο/Η ψυχολόγος ΛΟΑΤΚΙ κατανοεί, ότι κανένας μη ετερόφυλος σεξουαλικός προσανατολισμός και καμία ταυτότητα και έκφραση φύλου δεν αποτελεί ψυχική ασθένεια ή διαταραχή. Αντιθέτως αποτελεί έκφραση της φυσιολογικής ανθρώπινης ποικιλομορφίας.
Οι προκαταλήψεις, η βία και οι διακρίσεις αποτελούν επιπτώσεις του στίγματος με το οποίο ζούνε τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Αυτές τις επιπτώσεις οφείλουμε να τις αναγνωρίζουμε και να τις κατανοούμε.
Ο τρόπος που τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα συνδέονται σε σχέσεις και δημιουργούν οικογένειες μπορεί να διαφοροποιείται από το ετεροκανονικό μοτίβο σχέσεων. Δηλαδή, οι δεσμοί που συνάπτουν να μην κατοχυρώνονται νομικά ή βιολογικά. Ως ψυχολόγοι οφείλουμε να αναγνωρίζουμε και να σεβόμαστε τη σημαντικότητα αυτών των σχέσεων στο ζωή των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων. Αναγνωρίζουμε τις προκλήσεις με τις οποίες έρχονται αντιμέτωπες οι οικογένειες με ΛΟΑΤΚΙ+ γονείς. Οι οποίες ξεκινάνε από τις κοινωνικές διακρίσεις και καταλήγουν στις θεσμικές διακρίσεις, αφού στην ελληνική επικράτεια δεν υπάρχει επαρκές νομικό πλαίσιο για να προστατεύσει τους ΛΟΑΤΚΙ+ γονείς και τα παιδιά τους.
Κατανοούμε τις δυσκολίες στις σχέσεις των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων με τις βιολογικές οικογένειες τους λόγω της στάσης της οικογένειας σε σχέση με τον σεξουαλικό προσανατολισμό ή/και την ταυτότητα/έκφραση φύλου. Δυσκολίες που εμπεριέχουν ομοφοβία, αμφιφοβία, τρανσφοβία, σωματική ή/και λεκτική βία ακόμη και πλήρη διακοπή της επικοινωνίας.
Από τη θέση ισχύος που μας δίνει η ιδιότητα του ψυχολόγου ΛΟΑΤΚΙ χρειάζεται να προωθήσουμε την κοινωνική αλλαγή που θα οδηγήσει στη μείωση των αρνητικών επιδράσεων του στίγματος στην κοινότητα αυτή.
Οι queer συντροφικές σχέσεις φέρουν χαρακτηριστικά που απαντώνται και στις ετεροκανονικές συντροφικές σχέσεις. Όπως η δέσμευση, η συναισθηματική αλληλοεξάρτηση, η αυτονομία, η ισοτιμία, οι κοινές επιθυμίες και στόχοι. Ταυτόχρονα όμως διαφοροποιούνται κιόλας, καθώς έρχονται αντιμέτωπες με επιπρόσθετες δυσκολίες. Οι οποίες δεν είναι άλλες από το στίγμα, την καταπίεση, την κοινωνική ομοφοβία, τις διακρίσεις. Τα εμπόδια που βάζει το μονογαμικό ετεροκανονικό μοντέλο συντροφικότητας ως το κυρίαρχο και αποκλειστικά αποδεκτό καθιστούν την εξέλιξη της σχέσης στα ΛΟΑΤΚΙ+ ζευγάρια δύσκολη.
Στη Συμβουλευτική ΛΟΑΤΚΙ+ Σχέσης θα δοθεί χώρος και χρόνος για να εξερευνήσουν τα μέλη της σχέσης με πιο αποτελεσματικό τρόπο τις αμφότερες ανάγκες και επιθυμίες τους.
Οι ΛΟΑΤΚΙ+ οργανώσεις και ομάδες στην Ελλάδα δίνουν ένα καθαρό και ηχηρό παρόν από το 2010 μέχρι σήμερα. Σταδιακά υπάρχει μια όλο και μεγαλύτερη συσπείρωση και ενδυνάμωση της κοινότητας. Αυτό φαίνεται μέσα από τη δημιουργία οργανώσεων που αφορούν σε επιμέρους τομείς της κοινότητας. Ενδεικτικά αναφέρουμε:
– Orlandolgbt.gr – Ψυχική Υγεία χωρίς Στίγμα – Επιστημονικός φορέας που ασχολείται εξειδικευμένα με την ψυχική υγεία των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων.
– Γραμμή Ψυχολογικής Στήριξης “11528 – ΔΙΠΛΑ ΣΟΥ“
– Colour Youth – “Πες το σ΄ Εμάς” για την καταγραφή/καταγγελία περιπτώσεων ομοφοβικής, αμφιφοβικής και τρανσφοβικής βίας και διακρίσεων.
– “Transcending Youth – Υποστήριξη Τρανς Νέων”.
– Good as You(th) – Θεσσαλονίκη
– Thessaloniki Rainbow Youth
– Οικογένειες Ουράνιο Τόξο (rainbowfamiliesgreece.com)
– Πολύχρωμο Σχολείο (rainbowschool.gr)
– Σωματείο Υποστήριξης Διεμφυλικών (ΣΥΔ) (Αθήνα και Περιφέρεια Θεσσαλονίκης)
Πηγή: Παπαθανασίου, Ν., Χρηστίδη, Ε.- Ο. (2020). Συμπερίληψη και Ανθεκτικότητα: Βασικές αρχές ψυχοκοινωνικής στήριξης σε θέματα σεξουαλικού προσανατολισμού, ταυτότητας, έκφρασης και χαρακτηριστικών φύλου. Αθήνα: Gutenberg
