Αίσθημα μοναξιάς χωρίς σύντροφο

Υπάρχουν άνθρωποι που παρόλο που θέλουν να έχουν έναν/μία σύντροφο στη ζωή τους, μένουν μόνοι. Υπάρχει αίσθημα μοναξιάς χωρίς σύντροφο;

Μοναξιά χωρίς σύντροφο

Οι λόγοι που ένα άτομο παραμένει single χωρίς να το επιθυμεί είναι πολύπλευροι και συσχετίζονται κατά βάση με τα χαρακτηριστικά προσωπικότητας που φέρει.Το άτομο είναι ένα κράμα των γονιδιών του, της οικογένειας και του κοινωνικοπολιτιστικού περιβάλλοντος στο οποίο γεννιέται και μεγαλώνει. Υπάρχουν παιδιά που φέρουν πιο ευάλωτα και αγχώδη χαρακτηριστικά προσωπικότητας από τη στιγμή που γεννιούνται. Άλλα παιδιά εξελίσσονται σε ανθεκτικές και συναισθηματικά σταθερές προσωπικότητες. Κάποια έχουν ανάγκη την αρμονία στη ζωή τους και κάποια άλλα είναι φύσει επαναστάτες και αγωνιστές. Όλα αυτά επιδρούν στον τρόπο που θα συμπεριφέρονται στις σχέσεις τους.

Τι καθορίζει τον τρόπο σύνδεσης στην ενήλικη ζωή;

Υπάρχουν δύο βασικά πράγματα που οφείλουν να κάνουν οι γονείς. Πρώτον να είναι διαθέσιμοι στο παρόν. Να είναι πραγματικά εκεί για να ακούσουν τα παιδιά τους και όχι μόνο να μοιράζουν οδηγίες, εντολές, κανόνες. Το δεύτερο είναι να φέρουν στη σχέση με τα παιδιά τους το συναισθηματικό απόθεμα και τη σύνδεση. Τα παιδιά χρειάζονται να αισθάνονται και να εισπράττουν κάθε στιγμή την αγάπη των ανθρώπων που τα φροντίζουν. Να νιώθουν ότι τα καταλαβαίνουν. Κάθε παιδί είναι εξαρτώμενο από την αγάπη των γονιών/φροντιστών τους. Όταν δεν την αισθάνεται, θα κάνει όσους συμβιβασμούς χρειαστεί για να τη νιώσει με κάποιο τρόπο. Και ακριβώς εκεί δημιουργείται ένα “εύφορο” έδαφος για όλα τα προβλήματα στην ενήλικη ζωή. Παιδιά που συμβιβάζονται ή/και καταπιέζονται έχουν μάθει να απωθούν ένα μεγάλο μέρος των συναισθημάτων τους. Δεν επιτρέπουν στους εαυτούς τους να νιώθουν. Δεν έχουν μάθει για παράδειγμα να εκφράζουν έναν υγιή θυμό. Θα απωθήσουν τον πόνο μιας απώλειας, ενός αποχωρισμού. Όλα αυτά έχουν καθοριστική επίδραση στη συναισθηματική ζωή τους ως ενήλικες.

Ποιος φόβος κυριαρχεί;

Στην επιθυμία ύπαρξης ενός/μίας συντρόφου βιώνουν οι άνθρωποι πολύ συχνά μια εσωτερική αμφιθυμία. Ενώ επιθυμούν την εγγύτητα και τη συντροφικότητα ταυτόχρονα τη φοβούνται -συνειδητά ή ασυνείδητα. Ένας τέτοιος φόβος είναι συνήθως ο φόβος της εγκατάλειψης. Το άτομο σκέφτεται: “Αν επενδύσω σε μία σχέση και η σχέση διαλυθεί ή με απορρίψει, θα πληγωθώ”. Ιδιαίτερα σε άτομα με χαμηλή αυτοεκτίμηση η αίσθηση της ανεπάρκειας και η σκέψη ότι θα εγκαταλειφθούν είναι διαρκής. Ένας άλλος χαρακτηριστικός τρόπος σκέψης είναι: “αν με γνωρίσεις καλύτερα και καταλάβεις, τι είμαι πραγματικά, τότε δεν θα θέλεις στα αλήθεια να είσαι μαζί μου”.

Πώς επιδρά το άγχος της εγκατάλειψης;

Ο φόβος της δέσμευσης που έχει τις ρίζες του στο άγχος της εγκατάλειψης δημιουργεί δύο τάσεις. Η μία είναι ότι το άτομο αισθάνεται τόσο έντονο άγχος ότι θα πληγωθεί που καταλήγει να αποφεύγει να δημιουργήσει επαφή, σύνδεση και τελικά σχέση. Η άλλη τάση, η πιο συχνή, σχετίζεται με συμπεριφορικά μοτίβα και εσωτερικευμένες πεποιθήσεις που έχουν μαθευτεί στην παιδική ηλικία. Όπως το να πρέπει το άτομο να συμβιβάζεται πάση θυσία με τις προσδοκίες των γονιών για να εξασφαλίζει την αγάπη τους. Αυτό συμβαίνει, όταν η αγάπη των γονιών δεν είναι δεδομένη και άνευ όρων. Έτσι στην ενήλικη ζωή κουβαλάει ένα άγχος εγκατάλειψης, το οποίο δεν το αφήνει να βγει στην επιφάνεια. Αντίθετα αισθάνεται διαρκώς την ανάγκη να συμβιβαστεί για να μειώσει το άγχος, ότι θα το παρατήσουν. Ταυτόχρονα νιώθει ανεπαρκές σε όλα τα επίπεδα. Αυτός ο τύπος προσωπικότητας θα αισθανθεί πολύ γρήγορα τη σχέση ως ασφυκτική.

Όταν το άτομο έχει βαθιά ριζωμένη μέσα του την πεποίθηση ότι δεν επαρκεί και ότι για να εισπράξει αγάπη πρέπει να ικανοποιήσει πάση θυσία τις προσδοκίες του/της συντρόφου, τότε δημιουργεί προβληματικές σχέσεις ή επαναλαμβάνει αποτυχημένες απόπειρες σχέσης. Ο βασικός λόγος αποτυχίας είναι, ότι περιορίζει συνεχώς την προσωπική του ελευθερία. Κάτι που συχνά οδηγεί σε εκρήξεις θυμού.

Πώς αντιμετωπίζεται;

Οι απαντήσεις σε καθοριστικά ερωτήματα θα φέρουν σταδιακά όλο και μεγαλύτερη συνειδητότητα στο άτομο. Τέτοιου τύπου ερωτήματα είναι: Τι με έχει διαμορφώσει και καθορίσει μέχρι σήμερα; Τι πιστεύω κατά βάθος για την αξία μου ως άνθρωπος; Τι νιώθω ότι πρέπει να κάνω για να κερδίσω την αγάπη των άλλων;

Το κλειδί βρίσκεται στην ενδοσκόπηση, στη σταδιακή αποδόμηση των δυσλειτουργικών μοτίβων συμπεριφοράς και στον επαναπροσδιορισμό των προσωπικών πεποιθήσεων. Έτσι θα επέλθει σιγά σιγά και αλλαγή στάσης στην αναζήτηση συντροφικής σχέσης. Σε αυτή τη διεργασία ενδοσκόπησης και αναζήτησης της προσωπικής συνειδητότητας μπορεί να βοηθήσει η ψυχοθεραπεία και οι συνεδρίες με την ψυχολόγο.

Οι άνθρωποι που είναι χρόνια μόνοι και δεν βρίσκουν σύντροφο χρειάζεται να ασχοληθούν με τον εαυτό τους πρώτα από όλα. Να κοιτάξουν που βρίσκεται η αυτοεκτίμηση τους, ποια αυτοεικόνα κουβαλάνε, ποιες πεποιθήσεις του παρελθόντος, της κοινωνίας, της οικογένειας αναπαράγουν; Οι πεποιθήσεις είναι επιλογή και αντανακλούν τον τρόπο που το άτομο έχει γαλουχηθεί και διαμορφωθεί. Θα πρέπει να εστιάσουν στα ανεκμετάλλευτα αποθέματα τους. Στα δυνατά τους σημεία. Εκεί που τα καταφέρνουν καλά. Θα πρέπει να μάθουν να ακούνε τις εσωτερικές τους φωνές. Τις επιθυμίες τους. Τις ανάγκες τους. Θα πρέπει να κοιτάξουν με συμπόνοια τα αδύνατα και ευάλωτα τους σημεία. Να τα αποδεχτούν ως μέρος του εαυτού. Να τα φροντίσουν. Αλλά και να τα εξισορροπήσουν. Να μάθουν να μην τα παρατάνε και να μην αποσύρονται στην αυτολύπηση. Όλο αυτό τον δρόμο είναι καλό να τον περπατήσει το άτομο έχοντας δίπλα του το ασφαλές πλαίσιο της ψυχοθεραπείας και της θεραπευτικής σχέσης.

Πηγές:

Stefanie Stahl, Das Kind in dir muss Heimat finden, Kailash Verlag, München 2015

Stefanie Stahl, Jeder ist beziehungsfähig, Kailash Verlag, München 2017