Διαδικασίες και Αποτελέσματα της Θεραπείας Ζεύγους
Τεχνικές που χρησιμοποιούνται στη Θεραπεία Ζεύγους
Στη θεραπεία ζεύγους χρησιμοποιούνται διάφορες τεχνικές για την ενίσχυση της επικοινωνίας, την επίλυση συγκρούσεων και την γενικότερη ενδυνάμωση της σχέσης. Διάβασε παρακάτω ποιες είναι κάποιες από αυτές τις τεχνικές.
Ενεργητική Ακρόαση
Ο/η ένας/μία σύντροφος μιλάει, ενώ ο/η άλλος/-η ακούει ενεργά χωρίς να διακόπτει. Ο/η ακροατής/ακροάτρια επαναλαμβάνει αυτά που άκουσε προσπαθώντας να κατανοήσει πλήρως τα συναισθήματα και τις σκέψεις του άλλου. Αυτή η τεχνική ενισχύει την κατανόηση και την ενσυναίσθηση.
Αντανάκλαση Συναισθημάτων
Ο/η θεραπευτής/-τρια καθρεφτίζει τα συναισθήματα των συντρόφων, δείχνοντας ότι τα αναγνωρίζει. Για παράδειγμα: “βλέπω, ότι θυμώνεις όταν δεν σε προσέχει η/ο σύντροφος σου”. Το ζευγάρι εκπαιδεύεται στην εφαρμογή της τεχνικής και στον προσωπικό τους χρόνο. Η αντανάκλαση των συναισθημάτων βοηθάει στην αναγνώρισή τους και στη βελτίωση της επικοινωνίας.
Μηνύματα σε α΄ πρόσωπο
Οι σύντροφοι εκπαιδεύονται να εκφράζουν τα συναισθήματα τους χρησιμοποιώντας διατυπώσεις σε α΄ πρόσωπο αντί για β΄. Π.χ. “Στεναχωριέμαι, όταν αργείς και δεν με ειδοποιείς” αντί “Δε με σκέφτεσαι ποτέ”.
Χρονοδιαλείμματα (Time-outs)
Όταν η ένταση αυξάνεται και ο διάλογος αρχίζει να γίνεται αντιπαράθεση ή διένεξη, το ζευγάρι μαθαίνει να αναγνωρίζει τη συνθήκη και να κάνει μία σύντομη παύση. Με αυτό τον τρόπο μπορεί να επανέλθει στη συζήτηση με περισσότερη ψυχραιμία.
Επικύρωση των συναισθημάτων
Οι σύντροφοι μαθαίνουν να αναγνωρίζουν και να επικυρώνουν τα συναισθήματα του άλλου δείχνοντας κατανόηση και αποδοχή των συναισθημάτων, ακόμη κι αν διαφωνούν με τη θέση του άλλου. Αυτό δημιουργεί ασφάλεια και ενισχύει τη σύνδεση.
Ημερολόγιο σκέψεων και συναισθημάτων
Οι σύντροφοι καταγράφουν σε ημερολόγιο τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους μεταξύ των συνεδριών. Αυτό τους βοηθά να αναγνωρίζουν πώς νιώθουν και να το επικοινωνούν ανοιχτά μεταξύ τους.
Εναλλαγή ρόλων
Οι σύντροφοι αντιστρέφουν τους ρόλους και ο καθένας προσπαθεί να δει τη σχέση μέσα από τα μάτια του άλλου. Η τεχνική αυτή ενισχύει την ενσυναίσθηση αλλά και την καλύτερη κατανόηση της οπτικής του άλλου.
Τεχνική της εστίασης στη λύση
Ερωτήσεις που επικεντρώνονται σε λύσεις, όπως “Τι είναι αυτό που μπορείς να κάνεις για να βελτιώσεις άμεσα αυτή την κατάσταση;”, ενθαρρύνουν τους συντρόφους να επικεντρωθούν σε λύσεις αντί σε προβλήματα.
Εξάσκηση στις επικοινωνιακές δεξιότητες
Το ζευγάρι εκπαιδεύεται σε αποτελεσματικότερες δεξιότητες επικοινωνίας, όπως π.χ. να εκφράζονται παράπονα χωρίς κατηγορίες ή επικρίσεις, να εκφράζονται με σαφήνεια οι ανάγκες και οι επιθυμίες, να αναγνωρίζονται οι προσπάθειες του/της συντρόφου.
Κύκλος της εμπιστοσύνης
Οι σύντροφοι επικοινωνούν τα συναισθήματα τους, όταν αισθάνονται ευάλωτοι. Επίσης εισάγεται η πρακτική του διαλόγου και των πράξεων που εκφράζουν εκτίμηση και αγάπη. Η τεχνική αυτή ενισχύει τη συναισθηματική ασφάλεια.
Συμβόλαιο εξάσκησης νέων συμπεριφορών – Εστίαση σε θετικές στιγμές
Το ζευγάρι συμφωνεί σε συγκεκριμένες αλλαγές στη συμπεριφορά που θα εφαρμοστούν στην καθημερινή τους ζωή. Για παράδειγμα να αφιερώνουν κάθε βράδυ 30 λεπτά για συζήτηση. Κατά τη διάρκεια της άσκησης το ζευγάρι ενθαρρύνεται να μιλήσει για τις θετικές τους εμπειρίες και τι τους έκανε να νιώσουν συνδεδεμένοι. Η τεχνική αυτή ενισχύει τη θετική αλληλεπίδραση.
Αντιμετώπιση Σημαντικών Προκλήσεων στη Σχέση
Κατά τη διάρκεια της συμβουλευτικής σχέσης μπορούν να αναδυθούν σημαντικά προσωπικά ζητήματα των συντρόφων, τα οποία απαιτούν επεξεργασία τόσο στο επίπεδο των κοινών συνεδριών όσο και σε ατομικές συνεδρίες. Τέτοιου τύπου ζητήματα μπορεί να είναι ο φόβος της εγκατάλειψης, η χαμηλή αυτοεκτίμηση, η δυσκολία στην έκφραση συναισθημάτων, άλυτα τραύματα του παρελθόντος, ελεγκτικές συμπεριφορές και ζήλια, η έλλειψη εμπιστοσύνης, οι εσωτερικές συγκρούσεις.
Μια άλλη πολύ συχνή πρόκληση που έρχεται στις συνεδρίες είναι η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης μετά από απιστία. Πρόκειται για μία σύνθετη και πολυεπίπεδη διαδικασία, η οποία απαιτεί και από τους δύο συντρόφους να δουλέψουν ενεργά προς την επούλωση της πληγής της απιστίας. Στη θεραπεία ζεύγους η/ο θεραπεύτρια/-της θα δώσει τρόπους και εργαλεία διαχείρισης των συναισθημάτων που θα αναδυθούν παρέχοντας ένα ασφαλές περιβάλλον στο ζευγάρι. Θα δημιουργήσει το κατάλληλο περιβάλλον για να υπάρξει ανοιχτή και ειλικρινής συζήτηση, αλλά και ανάληψη ευθύνης του συντρόφου που πλήγωσε τον άλλο. Ο θεραπευτικός ρόλος είναι διαμεσολαβητικός (και όχι διαιτητικός) και στόχο έχει να δώσει χώρο και χρόνο σε όλα τα συναισθήματα και τις σκέψεις και των δύο πλευρών. Αν βρίσκεσαι σε μία παρόμοια κατάσταση μη διστάσεις να επικοινωνήσεις με την ψυχολόγο – σύμβουλο σχέσης Κατερίνα Τζιωρίδου. Θα απαντήσει προσωπικά στα τηλέφωνα 2310 834 652 και 698 802 4386, αλλά και μέσω της φόρμας επικοινωνίας στο τέλος αυτού του άρθρου.
Σημαντική πρόκληση στη συμβουλευτική σχέσης αποτελεί και η διαχείριση του χωρισμού, όταν το ζευγάρι έχει καταλήξει ότι δεν θέλει να είναι πια μαζί. Κάποιοι από τους λόγους που μπορεί να οδηγήσουν σε μια τέτοια απόφαση είναι η κακοποίηση, οι αγεφύρωτες ασυμφωνίες, η χρόνια έλλειψη επικοινωνίας, οι επαναλαμβανόμενες απιστίες, η συναισθηματική αποξένωση, το τοξικό καθημερινό περιβάλλον, η απουσία συναισθηματικής στήριξης. Η διαχείριση του χωρισμού περιλαμβάνει μια σειρά από βήματα που βοηθούν τους συντρόφους να αναγνωρίσουν και να εκφράσουν τα συναισθήματά τους. Είναι σημαντικό να κατανοήσουν τους λόγους που οδηγούνται στον χωρισμό, έτσι ώστε να μπορέσουν να αποδεχτούν τόσο τη μεταβατική περιόδο όσο και τη νέα κατάσταση.
Οφέλη της Θεραπείας Ζεύγους
Τα οφέλη της θεραπείας ζεύγους είναι πολλαπλά και αφορούν κυρίως στη βελτίωση της δυναμικής της συντροφικής σχέσης και την υγιή εξέλιξή της σε βάθος χρόνου. Κατά τη διάρκεια των συνεδριών οι σύντροφοι θα έχουν την ευκαιρία να αναπτύξουν δεξιότητες ενεργητικής ακρόασης έτσι ώστε να κάνουν πράξη την εποικοδομητική επικοινωνία. Θα τους δωθεί χώρος να επιλύσουν συγκρούσεις που μπορεί να οφείλονται σε ανοιχτούς λογαριασμούς του παρελθόντος. Θα έχουν ασκήσεις για το σπίτι με στόχο να βρίσκονται ως ζευγάρι αξιοποιώντας ποιοτικό χρόνο μαζί. Θα ασκηθούν στην ενσυναίσθηση και την αμοιβαία συναισθηματική υποστήριξη. Θα βελτιώσουν την σεξουαλική τους ζωή μέσα από τη ενίσχυση του συναισθηματικού δεσμού.
Η συμβουλευτική σχέσης ενισχύει την ανάπτυξη της ψυχικής ανθεκτικότητας. Οι σύντροφοι μαθαίνουν να διαχειρίζονται καλύτερα το άγχος και τις προκλήσεις που προκύπτουν από τη σχέση τους και τη ζωή γενικότερα. Αυτό τους βοηθά να αντιμετωπίζουν με μεγαλύτερη ανθεκτικότητα τις δυσκολίες και τις αλλαγές που βιώνουν. Πέραν αυτού ενδυναμώνεται η αίσθηση της συντροφικότητας, της κοινής προσπάθειας και της κοινής πορείας στη ζωή. Το ζευγάρι θα έχει την ευκαιρία να αποκαταστήσει μια υγιή ισορροπία στη σχέση δουλεύοντας πάνω στις έννοιες της ισοτιμίας, του σεβασμού και της αποδοχής.
Προκλήσεις κατά τη διάρκεια της Θεραπείας Ζεύγους
Κατά τη διάρκεια της συμβουλευτικής σχέσης μπορεί τα ζευγάρια να αντιμετωπίσουν μια σειρά προκλήσεων που επηρεάζουν την πορεία της θεραπείας και την αποτελεσματικότητά της. Η πιο συχνή πρόκληση είναι η αντίσταση στην αλλαγή. Αυτό μπορεί να συμβαίνει λόγω φόβου, αβεβαιότητας ή ανασφάλειας. Η αντίσταση αποτελεί εμπόδιο στη βελτίωση της σχέσης και μπορεί και να μπλοκάρει την διαδικασία της θεραπείας.
Άλλη πρόκληση είναι οι διαφορετικές ή μη ρεαλιστικές προσδοκίες από τη διαδικασία της θεραπείας. Οι διαφορετικές προσδοκίες χρειάζεται να αποσαφηνιστούν στις αρχικές συνεδρίες, έτσι ώστε να είναι ξεκάθαρο, αν υπάρχουν κοινοί στόχοι ή όχι. Για παράδειγμα ένας από τους δύο μπορεί να θέλει να βελτιώσει τη σχέση, ενώ ο άλλος να θέλει να χωρίσει. Αν δεν υπάρχουν κοινοί στόχοι δεν μπορεί να υπάρξει θεραπεία. Πολλές φορές υπάρχουν μη ρεαλιστικές προσδοκίες για το τι μπορεί να κάνει η θεραπεία σχέσης (π.χ. οδηγίες για γρήγορη ή μαγική επίλυση των προβλημάτων). Η θεραπεία απαιτεί χρόνο, προσπάθεια και επιμονή και οι προσδοκίες για άμεση επίλυση μπορεί να οδηγήσουν σε απογοήτευση.
Κάτι άλλο που προκαλεί την πορεία της θεραπείας είναι ο διαφορετικός βαθμός δέσμευσης απέναντι σε αυτή. Για παράδειγμα, όταν ένας από τους δύο είναι πιο αφοσιωμένος στη διαδικασία, ενώ ο άλλος είναι πιο επιφυλακτικός ή με χαμηλό κίνητρο να εμπλακεί στη διαδικασία.
Ο διαφορετικός βαθμός κινητοποίησης είναι κάτι που φαίνεται σχετικά γρήγορα μέσα στη θεραπεία και θα πρέπει επίσης να συζητηθεί ανοιχτά, διαφορετικά σαμποτάρεται η πορεία της θεραπείας.
Η έλλειψη ειλικρίνειας και υπομονής είναι δύο συνθήκες που επίσης επιβραδύνουν ή και εμποδίζουν την αποτελεσματικότητα της θεραπείας.
Μύθοι γύρω από τη Θεραπεία Ζεύγους
Οι πιο συχνοί μύθοι γύρω από τη θεραπεία σχέσης που μπορεί να αποθαρρύνουν τους ανθρώπους από το να πάνε σε μία πρώτη συνεδρία είναι:
“Η θεραπεία ζεύγους είναι μόνο για ζευγάρια στα πρόθυρα χωρισμού”
Υπάρχει μια κυρίαρχη αντίληψη που λέει ότι η θεραπεία ζεύγους είναι η “ύστατη λύση” για τα ζευγάρια που είναι ήδη αποφασισμένα να χωρίσουν. Στην πραγματικότητα, αν το ζευγάρι σκέφτεται να χωρίσει, η θεραπεία χρειάζεται για να διευκολύνει αυτή τη διαδικασία και όχι για να αποτρέψει τον χωρισμό. Η θεραπεία ζεύγους είναι χρήσιμη σε όλα τα στάδια της σχέσης, ακόμη και προληπτικά, βοηθώντας τα ζευγάρια να διαχειριστούν τις συγκρούσεις και να ενδυναμώσουν την επικοινωνία τους πριν κλιμακωθούν τα προβλήματα.
“Η/ο θεραπεύτρια/θεραπευτής θα πάρει το μέρος του ενός συντρόφου”
Ένας συνηθισμένος φόβος είναι ότι η/ο θεραπεύτρια/θεραπευτής μπορεί να υποστηρίξει έναν από τους δύο συντρόφους περισσότερο από τον άλλο ή ότι θα πει ποιος έχει δίκιο και ποιος άδικο. Ωστόσο αυτή είναι μια λανθασμένη αντίληψη, καθώς ο ρόλος της/του συμβούλου είναι διαμεσολαβητικός και ουδέτερος απέναντι στο ζευγάρι. Στην ουσία υποστηρίζει τη σχέση και την εκπροσωπεί παρεμβαίνοντας με τις τοποθετήσεις της/του. Ο στόχος είναι να εκφραστούν τα συναισθήματα και οι σκέψεις και των δύο πλευρών, να υπάρξει αλληλοκατανόηση και μια κοινή προοπτική για το τι μπορεί να γίνει παρακάτω με τη σχέση τους.
“Η θεραπεία δεν μπορεί να βοηθήσει, αν ο/η σύντροφος δεν αλλάξει”
Αυτός ο μύθος βασίζεται στην πεποίθηση, ότι το πρόβλημα είναι πάντα ο/η άλλος/η σύντροφος. Στην πραγματικότητα η θεραπεία ζεύγους βοηθά κάθε σύντροφο να δει τη δική του συμβολή στη σχέση και να κατανοήσει πώς μπορεί να βελτιώσει με τη δική του/της στάση τη δυναμική, ανεξάρτητα από τις αλλαγές του/της άλλου/-ης.
“Η θεραπεία ζεύγους είναι μόνο για παντρεμένα ζευγάρια”
Ένας άλλος μύθος είναι ότι η θεραπεία αφορά μόνο ζευγάρια που είναι παντρεμένα ή σε μακροχρόνιες σχέσεις. Ωστόσο η θεραπεία μπορεί να είναι πολύτιμη για κάθε τύπο σχέσης, είτε πρόκειται για παντρεμένα ζευγάρια, είτα για συντρόφους που συμβιώνουν ή για ζευγάρια που είναι σε ανοιχτή ή κλειστή σχέση, είτε για ζευγάρια που είναι λίγο καιρό μαζί.
“Η θεραπεία ζεύγους είναι χάσιμο χρόνου, αν τα προβλήματα είναι σοβαρά”
Πολλά θεωρούν, ότι αν τα προβλήματα είναι μεγάλα ή χρόνιες οι διαφωνίες, τότε η θεραπεία δεν έχει κανένα νόημα. Στην πραγματικότητα ακόμα και σε δύσκολες καταστάσεις, όπως η απιστία ή οι σοβαρές συγκρούσεις, η θεραπεία μπορεί να βοηθήσει στην ανάκτηση της εμπιστοσύνης, την επούλωση των πληγωμένων συναισθημάτων και την συναισθηματική επαναπροσέγγιση των συντρόφων.
“Η θεραπεία ζεύγους είναι πανάκεια”
Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι η θεραπεία θα λύσει αυτόματα όλα τα προβλήματα χωρίς προσπάθεια από τους συντρόφους. Η πραγματικότητα είναι, ότι η θεραπεία προσφέρει εργαλεία και καθοδήγηση, αλλά απαιτεί ενεργή προσπάθεια και από τους δύο για να επιτευχθούν αλλαγές.
“Τα προβλήματα πρέπει να λυθούν εντός λίγων συνεδριών”
Ένας άλλος μύθος είναι ότι η θεραπεία πρέπει να φέρει άμεση βελτίωση. Στην πραγματικότητα η αλλαγή και η εξέλιξη στη θεραπεία ζεύγους μπορεί να απαιτούν χρόνο, ειδικά όταν τα προβλήματα είναι βαθιά και παγιωμένα.
“Η θεραπεία ζεύγους είναι ένδειξη αδυναμίας ή αποτυχίας”
Ορισμένα ζευγάρια διστάζουν ή αρνούνται τις συνεδρίες για συμβουλευτική σχέσης, καθώς το θεωρούν ένδειξη αποτυχίας της σχέσης. Ωστόσο η θεραπεία είναι ένα μέσο αυτοβελτίωσης και ενδυνάμωσης της σχέσης. Η πρόθεση να προσπαθήσει το ζευγάρι προς αυτή την κατεύθυνση δείχνει θάρρος και προθυμία για βελτίωση.
Συχνές ερωτήσεις
Η θεραπεία ζεύγους αφορά μόνο παντρεμένα ζευγάρια;
Όχι, η θεραπεία ζεύγους δεν αφορά μόνο παντρεμένα ζευγάρια. Είναι κατάλληλη για κάθε είδους σχέση, είτε είναι γάμου/ αρραβώνα, είτε μακροχρόνια σχέση, είτε καινούρια, είτε ανοιχτή ή κλειστή. Απευθύνεται σε ζευγάρια που συμβιώνουν ή σχετίζονται ρομαντικά και επιδιώκουν τη βελτίωση της ποιότητας της σχέσης τους. Μπορεί επίσης να βοηθήσει σε θέματα που σχετίζονται με τον χωρισμό ή τη συνειδητοποίηση ότι ίσως η σχέση δεν μπορεί να συνεχιστεί. Συνεπώς η θεραπεία ζεύγους είναι ευέλικτη και προσαρμόζεται στις ανάγκες διαφόρων μορφών σχέσεων.
Μπορεί η θεραπεία να σώσει κάθε σχέση;
Η θεραπεία ζεύγους δεν μπορεί να σώσει κάθε σχέση, αλλά μπορεί να βελτιώσει σημαντικά τις πιθανότητες για πολλά ζευγάρια, εφόσον και οι δύο σύντροφοι είναι πρόθυμοι να δουλέψουν πάνω στη σχέση. Η αποτελεσματικότητα εξαρτάται από διάφορους παράγοντες όπως, η κοινή δέσμευση και των δύο, το είδος των προβλημάτων, τη συμβατότητα και τους στόχους, το κίνητρο για αλλαγή και αυτογνωσία.
Πόσο διαρκεί συνήθως η θεραπεία ζεύγους;
Η διάρκεια της θεραπείας ζεύγους διαφέρει ανάλογα με τις ανάγκες του ζευγαριού, τη φύση των προβλημάτων και τους στόχους που επιδιώκουν. Μια θεραπεία μπορεί να είναι βραχυπρόθεσμη (8-20 συνεδρίες) ή μακροπρόθεσμη, όπου μπορεί να διαρκέσει αρκετούς μήνες ή και χρόνια. Τέλος κάποια ζευγάρια επιλέγουν να συνεχίζουν συνεδρίες σε πιο χαλαρή βάση ακόμη και μετά την επίλυση των αρχικών προβλημάτων, για να διατηρήσουν την ποιότητα της σχέσης τους και να προλαμβάνουν νέες εντάσεις.
Τι γίνεται αν ένας από τους δύο συντρόφους δεν θέλει να έρθει σε κοινές συνεδρίες;
Η θεραπεία ζεύγους μπορεί να λάβει χώρα και να είναι αποτελεσματική, όταν και οι δύο σύντροφοι είναι πρόθυμοι να συμμετάσχουν. Αν ένας από τους δύο δεν θέλει, τότε η σχέση μπορεί να χρειαστεί άλλες μορφές υποστήριξης ή να επαναξιολογηθεί.
διάβασε επίσης
