Όταν μιλάμε για προκλήσεις στη συντροφική σχέση αναφερόμαστε σε όλα όσα συμβαίνουν, τα οποία απειλούν την υγεία της σχέσης αλλά και τη διατήρηση της ισορροπίας σε ότι αφορά το δίπολο αυτονομία – συντροφικότητα. Με άλλα λόγια αναφερόμαστε στη διαχείριση των διαφωνιών και συγκρούσεων με εποικοδομητικό τρόπο.
Πώς διατηρείται η σχέση υγιής;
Η υγεία της συντροφικής σχέσης συνδέεται άρρηκτα με την αποτελεσματική επικοινωνία, τη συναισθηματική σύνδεση και ασφάλεια, τον αμοιβαίο σεβασμό, την ενεργή ακρόαση, την ισοτιμία μεταξύ των συντρόφων, το κλίμα εμπιστοσύνης. Ειδικά η εμπιστοσύνη αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο στη σχέση, αφού διασφαλίζει ένα ασφαλές περιβάλλον μέσα στο οποίο αισθάνονται οι σύντροφοι ότι ακούγονται, ότι υπάρχει σεβασμός και κατανόηση. Η εμπιστοσύνη χτίζεται μέσα από την ειλικρίνεια και την διαφάνεια του/της ενός/μιας συντρόφου προς τον/την άλλον/άλλη. Και καθώς αυξάνει η εμπιστοσύνη, βαθαίνει η σύνδεση και η δημιουργία ανθεκτικών δεσμών συντροφικότητας.
Είναι πολύ σημαντικό οι σύντροφοι να αφιερώνουν χρόνο τόσο στο να ακούγονται μεταξύ τους (ενεργή ακρόαση) όσο και να μοιράζονται προσωπικές σκέψεις και συναισθήματα. Το δίπολο δούναι-λαβείν είναι βασική προϋπόθεση της συντροφικής σχέσης. Η ουσιαστική αλληλεπίδραση πέρα από τη συνεργασία και τη συνεννόηση για τις υποχρεώσεις είναι καταλυτικής σημασίας για μια υγιή σχέση.
Κάτι άλλο που δεν πρέπει να παραμελείται είναι η σημαντικότητα των προσωπικών αναγκών και επιθυμιών και σε αυτό χρειάζεται να υπάρχει ξεκάθαρη οριοθέτηση. Κάθε σύντροφος έχει δικαίωμα (και οφείλει ταυτόχρονα) να φροντίζει τον εαυτό του αφιερώνοντας χρόνο σε προσωπικές δραστηριότητες είτε αυτές είναι ατομικές είτε κοινωνικές. Η αυτοφροντίδα συμβάλει στην αρμονία της σχέσης. Σύντροφοι που δεν έχουν ατομική ζωή και κάνουν τα πάντα συγχωνευμένα (παντού μαζί) δεν δημιουργούν υγιή βάση για τη σχέση τους. Η αυτοφροντίδα δείχνει αυτοσεβασμό και υψηλή αυτοεκτίμηση. Οι άνθρωποι με υψηλή αυτοεκτίμηση έχουν περισσότερες πιθανότητες να δημιουργήσουν υγιείς σχέσεις.
Η ισορροπία μεταξύ αυτονομίας και συντροφικότητας
Ο άξονας αυτονομία – συντροφικότητα καθορίζει την ισορροπία στη σχέση. Ως αυτονομία ορίζεται “η δύναμη και η θέληση να παίρνει το άτομο τη ζωή στα χέρια του, να ακολουθεί τον δικό του δρόμο, να διακινδυνεύει, να μη χρησιμοποιεί βοήθεια από έξω και συνεπώς να μη δίνει λογαριασμό και να μη λαμβάνει υπόψη του κανέναν” (Bischof, 1994). Η αυτονομία συνδέεται με την αίσθηση ότι έχω δικό μου χώρο και χρόνο. Συνδέεται με την διαπροσωπική απόσταση. Σημαίνει, αναγνωρίζω τις ανάγκες μου και τις φροντίζω παίρνοντας τη ζωή στα χέρια μου.
Η αυτονομία είναι μια διεργασία ζωής και όχι ένα στάδιο που κατακτιέται κάποια στιγμή και μετά τέλος. Βέβαια, όταν το άτομο επιλέγει να ζει με συντροφικά, μια στάση του τύπου “δε δίνω λογαριασμό και δε λαμβάνω υπόψη μου κανέναν” μπορεί να ισχύσει μόνο μέχρι ένα βαθμό. Και αυτό μας φέρνει στην έννοια της συντροφικότητας.
Ως συντροφικότητα ορίζεται η διάθεση για επαφή και σχέση με ένα οικείο πρόσωπο. Υπάρχει προτίμηση προς ένα συγκεκριμένο άτομο με το οποίο υπάρχει αμοιβαία εξοικείωση. Η προτίμηση ξεπερνάει τα όρια της σεξουαλικότητας. Η συντροφικότητα συνδέεται με την εγγύτητα, τη συναισθηματική επαφή, το μοίρασμα, το αίσθημα του ανήκειν. Έχει σημασία να διαχωριστεί η έννοια της συντροφικότητας από την έννοια της εξάρτησης (ανάγκη για βοήθεια) και από την έννοια της κοινωνικότητας (ανάγκη για παρέα).
Αποτελεσματικές τεχνικές επικοινωνίας – Διενέξεις στη σχέση
Ο τρόπος που το ζευγάρι μαλώνει δείχνει πολλά για την ποιότητα της επικοινωνίας στη σχέση. Ας κρατήσουμε την πληροφορία, ότι και οι διενέξεις είναι ένας τρόπος επικοινωνίας – και πολύ συχνά ο μόνος που απομένει σε ένα ζευγάρι που βρίσκεται σε κρίση. Δηλ. στην αδυναμία τους οι σύντροφοι να επικοινωνήσουν αποτελεσματικά καταλήγουν να μαλώνουν με κακό τρόπο (με προσβολές, υποτίμηση, απειλές).
Το ζητούμενο είναι να μπορεί το ζευγάρι να επικοινωνεί πολιτισμένα και ώριμα τις απόψεις, τα συναισθήματα, τους προβληματισμούς του. Επίσης όταν οι σύντροφοι διαφωνούν ή έχουν μια σύγκρουση αυτό να συμβαίνει σε ένα κλίμα αυτοσεβασμού και σεβασμού προς τον/τη σύντροφο.
Ας δούμε λίγο τι μπορεί να λειτουργήσει προληπτικά έτσι ώστε οι διενέξεις να έχουν μικρές πιθανότητες να συμβούν. Το ζευγάρι δεν πρέπει να ξεχνάει, ότι η σχέση είναι ένα ζωντανό σύστημα με τη δική του ισορροπία (ομοιόσταση) που αν παραμεληθεί θα αρχίσει να κλυδωνίζεται. Είναι ζωτικής σημασίας να μη ξεχνάνε οι σύντροφοι τι τους συνδέει και να το φροντίζουν (τι τους αρέσει να κάνουν μαζί, ποια είναι τα κοινά τους σχέδια για το μέλλον, ποιες επιθυμίες τους θέλουν το επόμενο διάστημα να πραγματοποιήσουν). Είναι σημαντικό να επικοινωνούν μεταξύ τους τα θετικά τους γνωρίσματα. Να συζητάνε για το τι δεν τους αρέσει στη σχέση τους και πώς αυτό μπορεί να αλλάξει. Να εκφράζουν τα συναισθήματα τους, όταν κάτι τους απασχολεί.
Αμοιβαίος σεβασμός – ο πυλώνας της αποτελεσματικής επικοινωνίας
Ο αμοιβαίος σεβασμός προϋποθέτει την έμπρακτη ισοτιμία μεταξύ των συντρόφων. Κανένας/καμία δεν είναι κατώτερος/η από τον/την άλλο/η.
Ο αμοιβαίος σεβασμός προϋποθέτει την ενεργή ακρόαση και τη διάθεση να ακούσει ο/η καθένας/καθεμία το βίωμα του/της άλλου/άλλης.
Ο αμοιβαίος σεβασμός προϋποθέτει στις διενέξεις να μην ακούγονται προσωπικοί χαρακτηρισμοί (“είσαι ανίκανος να κάνεις μια δουλειά”), αλλά να χαρακτηρίζονται οι πράξεις (“άφησες μια δουλειά στη μέση και αυτό με εξοργίζει”).
Ο αμοιβαίος σεβασμός προϋποθέτει βλεμματική επαφή στο ίδιο ύψος, όταν σύντροφοι συνομιλούν (π.χ. όχι ο ένας όρθιος και η άλλη καθιστή).
Ο αμοιβαίος σεβασμός προϋποθέτει στην επικοινωνία και πολύ περισσότερο στις συγκρούσεις να μην επανέρχονται στη συζήτηση άλυτες υποθέσεις από το παρελθόν (“και εσύ τότε όμως με είχες πληγώσει και δεν σου το έχω συγχωρέσει μέχρι σήμερα”).
Αν σε όλα τα παραπάνω εντοπίζεις γνώριμα μοτίβα συμπεριφοράς στη σχέση σου, τότε ίσως είναι η ώρα να κάνεις με τον/τη σύντροφο σου μία πρώτη συνεδρία συμβουλευτικής σχέσης. Στο psy4you.gr είμαστε εδώ για να δούμε μαζί, τι συμβαίνει στη σχέση σου και πώς θα αντιμετωπιστούν τα εμπόδια. Μπορείς να επικοινωνήσεις άμεσα με την ψυχολόγο – ψυχοθεραπεύτρια Κατερίνα Τζιωρίδου μέσω email (info@psy4you.gr) ή τηλεφωνικά στο 2310 834 652 ή στο 698 802 4386.
