Κάθε άνθρωπος περνάει φάσεις στη ζωή του όπου δε βρίσκει χαρά και ευχαρίστηση σε τίποτα. Μπορεί να είναι ο καιρός, οι συνθήκες εργασίας ή μία απογοήτευση στην προσωπική ζωή που προκαλούν έλλειψη διάθεσης για οτιδήποτε. Η έννοια της κατάθλιψης συχνά χρησιμοποιείται στον καθημερινό λόγο για να περιγράψει τέτοιου είδους διακυμάνσεις της ψυχικής διάθεσης. Πρόκειται όμως για κακή χρήση του όρου, καθώς παθολογικοποιεί φυσιολογικές διακυμάνσεις της ψυχικής διάθεσης.
Η κλινική κατάθλιψη -δηλ. η μείζων καταθλιπτική διαταραχή- αποτελεί σοβαρή ψυχική ασθένεια κατά την οποία επηρεάζονται βαθιά οι σκέψεις, τα συναισθήματα και η συμπεριφορά του ατόμου. Το πάσχον άτομο αισθάνεται ανήμπορο να αντιμετωπίσει μόνο του τα αρνητικά συναισθήματα που το κατακλύζουν, την έλλειψη διάθεσης αλλά και τις αρνητικές σκέψεις που κάνει.
Τα καλά νέα είναι ότι υπάρχουν πλέον αποτελεσματικοί τρόποι αντιμετώπισης που συνδυάζουν την φαρμακευτική αγωγή με την ψυχοθεραπευτική παρέμβαση. Σε αυτό το κείμενο θα διαβάσεις όλα όσα έχουν σχέση με την ψυχοθεραπευτική αντιμετώπιση της κλινικής κατάθλιψης. Είναι σημαντικό να τονιστεί, ότι το καλύτερο θεραπευτικό αποτέλεσμα φέρνει τις περισσότερες φορές ο σωστός συνδυασμός φαρμακευτικής αγωγής και ψυχοθεραπείας.
Η κατανόηση της μείζονος καταθλιπτικής διαταραχής
Η κατανόηση της κλινικής κατάθλιψης δεν είναι απλή καθώς η εκδήλωση της δεν μπορεί να συσχετιστεί με μία μόνο αιτία ή συνθήκη που την έχει προκαλέσει. Μία σειρά παραγόντων με πολλές και διαφορετικές επιδράσεις μπορούν να οδηγήσουν σταδιακά ή και ξαφνικά στην εκδήλωση της μείζονος καταθλιπτικής διαταραχής.
Συχνά υπάρχει το ερώτημα, αν η κλινική κατάθλιψη είναι μία σωματική ή ψυχική ασθένεια. Η απάντηση εδώ είναι ότι πρόκειται για μία ασθένεια που έχει δύο διαφορετικές πτυχές, οι οποίες αλληλεπιδρούν στην εκδήλωση της. Η μία πτυχή είναι η σωματική (ο νευροβιολογικός παράγοντας) και η άλλη πτυχή είναι η ψυχική (ο ψυχοκοινωνικός παράγοντας). Ο νευροβιολογικός παράγοντας περιλαμβάνει π.χ. κληρονομικότητα, ορμονικές διαταραχές, ανισορροπία στους νευροδιαβιβαστές. Ο ψυχοκοινωνικός παράγοντας παράγοντας μπορεί να περιλαμβάνει μεταξύ άλλων προηγούμενες τραυματικές εμπειρίες, βιώματα απώλειας, χρόνια εξουθένωση, έναρξη συνταξιοδότησης, καταθλιπτική προδιάθεση (απουσία συναισθήματων χαράς και ευχαρίστησης, απαισιοδοξία, ματαιοδοξία).
Ο νευροβιολογικός και ο ψυχοκοινωνικός παράγοντας δεν αποκλείουν ο ένας τον άλλο, αντιθέτως αλληλοσυμπληρώνονται. Αυτό σημαίνει, ότι η κλινική κατάθλιψη δεν είναι ούτε μόνο σωματική αλλά ούτε και αποκλειστικά μόνο ψυχική ασθένεια. Οι αιτίες απαντώνται και στους δύο παράγοντες και αντίστοιχα προσαρμόζονται και οι τρόποι θεραπευτικής παρέμβασης. Για τον σωματικό παράγοντα θα επιλεχθεί εξατομικευμένη φαρμακευτική αγωγή και για τον ψυχικό εξατομικευμένη ψυχοθεραπευτική παρέμβαση.
Συμπτώματα και διάγνωση της μείζονος καταθλιπτικής διαταραχής
Στα βασικά συμπτώματα της κλινικής κατάθλιψης συγκαταλέγονται:
- έλλειψη διάθεσης με συνεχόμενο συναίσθημα θλίψης
- απώλεια ενδιαφέροντος για δραστηριότητες που το άτομο απολάμβανε παλιότερα
- το άτομο δεν μπορεί να αισθανθεί χαρά και ικανοποίηση
- αδράνεια και αυξημένη κόπωση
- απόσυρση από δραστηριότητες
Επιπλέον εμφανίζονται και μια σειρά συμπληρωματικών συμπτωμάτων που επιβεβαιώνουν την παρουσία της διαταραχής. Αυτά είναι:
- μειωμένη συγκέντρωση και δυσκολία στην αντίληψη
- μειωμένη αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση
- συναισθήματα ενοχής και απαξίωσης του εαυτού
- αρνητικές και απαισιόδοξες σκέψεις για το μέλλον
- αυτοκτονικός ιδεασμός ή απόπειρες
- αυτοτραυματισμοί
- διαταραχές στον ύπνο και αυξομειώσεις σωματικού βάρους
Αν εμφανίζονται τουλάχιστον δύο από τα βασικά συμπτώματα και τουλάχιστον δύο από τα συμπληρωματικά συμπτώματα για χρονικό διάστημα τουλάχιστον δύο εβδομάδων, τότε είναι πάρα πολύ πιθανή η διάγνωση της μείζονος καταθλιπτικής διαταραχής. Ανάλογα με τον αριθμό και την ένταση των βασικών και συμπληρωματικών συμπτωμάτων καθορίζεται και η σοβαρότητα της διαταραχής.
Ο ψυχολογικός αντίκτυπος της μείζονος καταθλιπτικής διαταραχής
Μια σειρά άτυπων ενδείξεων μπορεί να αποτελούν το προστάδιο της καταθλιπτικής διαταραχής που θα εκδηλωθεί στο αμέσως επόμενο διάστημα. Πρόκειται για τα πρώιμα συμπτώματα τα οποία μπορεί να είναι: συνεχιζόμενο αίσθημα κούρασης, έλλειψη ενέργειας, ευερεθιστότητα, γενικευμένο άγχος, διάχυτοι συνεχιζόμενοι πόνοι, διαταραχή ύπνου, απόσυρση, αποφυγή δραστηριοτήτων, τάση παραμονής στο κρεβάτι.
Από τις πρώτες ενδείξεις μέχρι και την επίσημη διάγνωση από ψυχίατρο ή ψυχιατρική δομή ο ψυχολογικός αντίκτυπος της κατάθλιψης στο άτομο είναι μεγάλος και επηρεάζει ολοκληρωτικά την καθημερινότητα και την ποιότητα ζωής στο σύνολο της. Οι επιπτώσεις εκτείνονται από συναισθηματική ανισορροπία μέχρι την αποδιοργάνωση βασικών γνωστικών λειτουργιών, όπως είναι η μνήμη, η συγκέντρωση, η ικανότητα λήψης αποφάσεων. Το άτομο χάνει την αυτοεκτίμηση του, δεν είναι σε θέση να φροντίσει τις προσωπικές και κοινωνικές του σχέσεις, χάνει τη σύνδεση του με ότι του έδινε μέχρι πρότινος νόημα να ζει.
Εξατομικευμένη θεραπευτική προσέγγιση – Τα οφέλη της γνωσιακής συμπεριφορικής ψυχοθεραπείας
Η γνωσιακή συμπεριφορική ψυχοθεραπεία συγκαταλέγεται στις πιο γνωστές και αποτελεσματικές ψυχοθεραπείες για την κατάθλιψη. Σύμφωνα με το γνωσιακό συμπεριφορικό μοντέλο το άτομο εκπαιδεύεται σε ένα νέο πιο λειτουργικό τρόπο σκέψης. Μαθαίνει να αναγνωρίζει τα δυσλειτουργικά μοτίβα σκέψεων, τα οποία με τη σειρά τους επιδρούν αρνητικά στο τι αισθάνεται και στο πώς διαμορφώνει τη συμπεριφορά του. Η γνωσιακή συμπεριφορική ψυχοθεραπεία ενισχύει το άτομο στο να αξιολογεί πιο αντικειμενικά την πραγματικότητα. Ταυτόχρονα δοκιμάζει νέες αποτελεσματικότερες συμπεριφορές στην καθημερινή ζωή του. Πρόκειται για ένα μοντέλο ψυχοθεραπείας που επικεντρώνεται στα πρακτικά αποτελέσματα με στόχο τη γρήγορη ανακούφιση του ατόμου από το σύνολο των καταθλιπτικών συμπτωμάτων.
Η ψυχοθεραπεία φέρει το πλεονέκτημα, ότι τα θεραπευτικά αποτελέσματα διατηρούνται σε βάθος χρόνου και ταυτόχρονα προφυλάσσουν το άτομο από πισωγυρίσματα και επανεμφανίσεις της διαταραχής.
Ενσυνειδητότητα και Κατάθλιψη
Η έννοια της ενσυνειδητότητας αναφέρεται στην επαναφορά της σκέψης στο εδώ και τώρα. Το άτομο εκπαιδεύεται να εστιάζει σε αυτό που συμβαίνει στην παρούσα στιγμή και να αποδέχεται τα γεγονότα και τις καταστάσεις όπως είναι στην πραγματικότητα και όχι όπως τα φαντάζεται ή όπως θα ήθελε να είναι. Η ευγενική παρατήρηση χωρίς κριτική, η αποδέσμευση και αποστασιοποίηση από τα συμπτώματα της διαταραχής είναι κάποιες από τις βασικές αρχές της ενσυνειδητότητας. Η πιο γνωστή τεχνική είναι αυτή του καθιστού διαλογισμού. Πρόκειται για ένα θεραπευτικό εργαλείο που συμβάλλει καταλυτικά στην αποτελεσματική αντιμετώπιση της κατάθλιψης.
Δίκτυο υποστήριξης για άτομα με μείζων καταθλιπτική διαταραχή
Είναι σημαντικό για το πάσχον άτομο να μη νιώθει μόνο και αβοήθητο, παρόλο που μπορεί να αποσύρεται και να αρνείται κάθε είδους στήριξη. Η οικογένεια, οι φίλοι, οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας αλλά και ομάδες αυτοβοήθειας και υποστήριξης στην κατάθλιψη αποτελούν ένα δίχτυ ασφάλειας, έτσι ώστε το άτομο να μην πέφτει στο κενό καθώς βρίσκεται εγκλωβισμένο στα συμπτώματα της διαταραχής.
Μη διστάζεις να ζητήσεις βοήθεια
Αν κάτι από όλα όσα διάβασες παραπάνω αισθάνεσαι ότι σου συμβαίνει, μπορείς να επικοινωνήσεις άμεσα στο τηλέφωνο 2310 834 652 ή να στείλεις μήνυμα στο info@psy4you.gr. Μη ξεχνάς, ότι το να ζητήσεις βοήθεια είναι ένδειξη θέλησης να βοηθήσεις πραγματικά τον εαυτό σου και για κανένα λόγο δεν θα έπρεπε να σκέφτεσαι ότι είναι ένδειξη αδυναμίας.
