Ψυχολόγος Θεσσαλονίκη - Κατερίνα Τζιωρίδου
διαταραχή ύπνου

Διαταραχή Ύπνου: Αιτίες και Λύσεις

Τι γίνεται, όταν το αίτημα στη θεραπεία είναι “δε μπορώ να κοιμηθώ τα βράδια” ή “υποφέρω από συνεχόμενη αϋπνία”; Ποιοι ψυχολογικοί παράγοντες επηρεάζουν έναν ομαλό ύπνο με αποτέλεσμα να μιλάμε για Διαταραχή Ύπνου;

 

Διαταραχή Ύπνου – μερικά παραδείγματα

Διάλογος 1:

Θεραπεύτρια: Δε μπορείτε να κοιμηθείτε, ενώ ξαπλώνετε το βράδυ κανονικά στο κρεβάτι σας. Για ποιο λόγο πιστεύετε, ότι δε μπορείτε να κοιμηθείτε;

Πελάτης/ισσα: Εε… μόλις ξαπλώσω αρχίζουν και γυρίζουν στο μυαλό μου όλα όσα έγιναν μέσα στη μέρα στο σπίτι, στη δουλειά. Τα σκέφτομαι ξανά και ξανά. Και μετά πάει ο ύπνος πέταξε.

Θ: Σκεφτήκατε ποτέ, ότι εσείς είστε το εμπόδιο στο να μπορείτε να κοιμάστε έτσι ώστε να νιώθετε το πρωί ότι ξεκουραστήκατε;

Π: Εσείς οι ψυχολόγοι όλο κάτι τέτοια λέτε. Πώς είμαι εγώ το εμπόδιο; Αφού ξαπλώνω και λέω: «τώρα πρέπει να κοιμηθείς τουλάχιστον 7 ώρες για να ξεκουραστείς, αλλιώς αύριο θα είσαι σα κουνουπίδι και δε θα βγάλεις τη μέρα».

Θ: Και μετά;

Π: Αφήστε, με το που αρχίζω και το σκέφτομαι έχω χάσει ήδη τον ύπνο μου, γιατί αγχώνομαι που πρέπει να κοιμηθώ για να είμαι ξεκούραστη, για να αποδώσω την άλλη μέρα. Ε και μετά αυτό που σου είπα ήδη. Κάνω ξανά ανασκόπηση της ημέρας μπας και ξεχαστώ…

Θ: Οπότε δε φέρνει αποτέλεσμα αυτός ο τρόπος.

Π: Δεν έχω βρει τον τρόπο. Για αυτό ήρθα σε εσάς.

 

Διάλογος 2:

Π: Όταν ξαπλώνω το βράδυ να κοιμηθώ έρχονται στο μυαλό μου όλα όσα έχω κάνει στη ζωή μου και έχω αποτύχει. Όλες οι προσπάθειες να πάω μπροστά κατέληξαν σε οικτρή αποτυχία. Τα λάθη μου με κυνηγάνε ακόμη και στον ύπνο μου. Δε φτάνει που δε μπορώ να κοιμηθώ. Όταν το καταφέρνω κάπως μετά από πολύ δυσκολία, βλέπω τους χειρότερους εφιάλτες της ζωής μου.

Θ: Νομίζω ότι χρειάζεται να δώσουμε λίγο χρόνο και χώρο να δούμε τι έχει συμβεί στη ζωή σας μέχρι τώρα και με τι συναισθήματα και σκέψεις βρίσκεστε σήμερα εδώ.

Π: Ξέρετε δε μου είναι καθόλου εύκολο να μιλήσω για όλα αυτά. Τα σκέφτομαι μόνος βέβαια όλη την ώρα. Αλλά είναι όλα τόσο μπερδεμένα μέσα μου που δε μπορώ να τα συζητήσω. Εγώ ήρθα σε εσάς απλά για να μου πείτε, πώς να μπορώ να κοιμάμαι καλύτερα.

 

Διάλογος 3:

Π: Κάθε βράδυ βλέπω εφιάλτες και ξυπνάω με την αίσθηση ότι έχω περάσει δέκα κρίσεις πανικού μαζεμένες. Τον τελευταίο καιρό δεν μπορώ να κοιμηθώ. Και αν κοιμηθώ, θα ξυπνήσω πολλές φορές μέσα στη νύχτα τρομοκρατημένη από τους εφιάλτες μου. Δεν ξεκουράζομαι, δεν έχω δυνάμεις μέσα στη μέρα, είμαι ένα περιφερόμενο ράκος.

Θ: Τι έχει συμβεί το τελευταίο διάστημα στη ζωή σας;

Π: Δεν έχω συνέλθει από τότε που αυτοκτόνησε η κόρη μου εδώ και πέντε μήνες. Το ξέρω, ότι αυτό με βασανίζει. Για αυτό ήρθα σε εσάς. Μήπως μπορέσετε να με βοηθήσετε. Είναι τραγικό αυτό που μου συμβαίνει.

 

Αιτίες με ψυχολογικό υπόβαθρο

Και οι τρεις παραπάνω περιπτώσεις σχετίζονται με μια μορφή Διαταραχής Ύπνου, η οποία προκύπτει από ψυχογενείς αιτίες. Όταν “χάνεται ο ύπνος”, τότε υπάρχει ένας σοβαρός λόγος που (θα έπρεπε να) φέρνει το άτομο στην πολυθρόνα της ψυχοθεραπείας. Οι πιο συνηθισμένες ψυχικές διαταραχές που έχουν άμεση σύνδεση με διάφορες μορφές διαταραχής ύπνου ή και συνεχιζόμενη αϋπνία (insomnia) είναι οι διαταραχές της διάθεσης (κατάθλιψη, διπολική διαταραχή), οι αγχώδεις διαταραχές (διαταραχή πανικού, μετατραυματικό στρες) και οι σχιζοειδής διαταραχές.

 

Ποιες προσωπικότητες είναι επιρρεπείς

Τα χαρακτηριστικά προσωπικότητας του ατόμου παίζουν καταλυτικό ρόλο στην εμφάνιση ή όχι κάποιας διαταραχής ύπνου συσχετιζόμενης με ψυχολογικούς παράγοντες. Τα χαρακτηριστικά ενός τέτοιου προφίλ διαγράφουν ένα άτομο εσωστρεφές, με ανθεκτικούς μηχανισμούς άμυνας (π.χ. άρνηση ή απώθηση) των προβλημάτων ή κομβικών γεγονότων ζωής. Επιπρόσθετο χαρακτηριστικό είναι η εσωτερίκευση των συναισθημάτων. Επίσης πρόκειται για άτομα που έχουν μάθει να ανησυχούν υπερβολικά για ότι συμβαίνει γύρω τους, αλλά και για τα σημαντικά πρόσωπα στη ζωή τους. Επικεντρώνονται σε αρνητικά μοτίβα σκέψης, πεποιθήσεων και συμπεριφοράς. Δεν μπορούν να χαλαρώσουν και συχνά έχουν συμπεριφορικά ισχυρούς ελεγκτικούς μηχανισμούς.

 

Η ψυχοθεραπευτική παρέμβαση

 

Η υγιεινή του ύπνου

Ένα πρώτο επίπεδο παρέμβασης είναι η συνειδητοποίηση της λανθασμένης προσέγγισης συνολικά στο θέμα της υγιεινής του ύπνου. Ποιες συνήθειες ακολουθεί το άτομο λίγο πριν και αφού πάει στο κρεβάτι; Πολύ συχνά πρόκειται για συνήθειες που όχι μόνο ενισχύουν αλλά και προκαλούν την αϋπνία.
Το θεραπευόμενο άτομο θα εκπαιδευτεί με τη βοήθεια της ψυχολόγου μέσω συγκεκριμένων τεχνικών, ώστε να υιοθετήσει μια νέα πιο αποτελεσματική ρουτίνα ύπνου.

Οι αρνητικές πεποιθήσεις

Ένα άλλο στάδιο εκπαίδευσης είναι ο εντοπισμός των αρνητικών πεποιθήσεων γύρω από το θέμα του ύπνου. Πώς αυτές επηρεάζουν τη στάση του ατόμου; Π.χ.: “Θα ξαπλώσω και πάλι δε θα με παίρνει ο ύπνος”. Ή “Αν δεν κοιμηθώ 8 ώρες, δε θα αποδώσω αύριο στη δουλειά”. Όταν κυριαρχούν αυτές οι σκέψεις, τότε μπλοκάρει το ίδιο το άτομο κάθε προσπάθεια να κοιμηθεί. Αντιθέτως μπαίνει σε ένα φαύλο κύκλο αρνητικών σκέψεων. Κατόπιν ακολουθεί το άγχος και τα σωματικά συμπτώματα. Και καταλήγει να είναι αδύνατο να επέλθει ένας ήρεμος ύπνος.

Η επεξεργασία σημαντικών βιωμάτων

Η Διαταραχή Ύπνου μπορεί να συνδέεται με συνθήκες μετατραυματικού στρες. Δηλ. δύσκολων ή και τραυματικών βιωμάτων που συνέβησαν στο παρελθόν και έχουν απωθηθεί. Σε τέτοιες περιπτώσεις είναι απαραίτητη η επεξεργασία αυτών των βιωμάτων, καθώς η συσσώρευση τους στον ψυχισμό δημιουργεί μια σειρά συμπτωμάτων μεταξύ των οποίων είναι και ο διαταραγμένος ύπνος / η αϋπνία.

 

Foto: abc.net.au

 

 

 

διάβασε επίσης