“Μισώ κι όμως ταυτόχρονα αγαπώ“ είχε γράψει πριν από περίπου 2000 χρόνια σε ένα από τα πιο διάσημα ποιήματα του ο Ρωμαίος ποιητής Γάιος Βαλέριος Κάτουλλος. Ο στίχος αυτός περιγράφει εύστοχα την κατάσταση της αμφιθυμίας κατά την οποία κυριαρχούν ταυτόχρονα δύο εντελώς αντιφατικά συναισθήματα.
Όλοι/ες/α έχουμε βιώσει συναισθήματα όπως μίσος και αγάπη ταυτόχρονα ή καταστάσεις τύπου “ναι μεν αλλά”, όπου αξιολογούμε ή αισθανόμαστε διαμετρικά αντίθετα για το ίδιο άτομο ή την ίδια κατάσταση. Ο επίσημος επιστημονικός όρος που περιγράφει όλα τα παραπάνω είναι η “αμφιθυμία”.
Τι είναι η αμφιθυμία
Οι άνθρωποι είμαστε πολύ συχνά αντιφατικά πλάσματα. Αμφιταλαντευόμαστε ανάμεσα σε αντίθετα συναισθήματα που αφορούν το ίδιο άτομο (“σε αγαπώ και σε μισώ ταυτόχρονα”) ή εκφράζουμε αντικρουόμενες συμπεριφορές (π.χ. γέλιο και κλάμα μαζί) ή σκεφτόμαστε αντιφατικά – το τελευταίο εκφράζεται χαρακτηριστικά μέσα από την αναποφασιστικότητα και την αναβλητικότητα. Η αμφιθυμία αποτελεί μεγάλο μέρος του συναισθηματικού κόσμου μας. Μεγάλη βαρύτητα αποκτά δε, όταν ως αμφιθυμική συμπεριφορά γίνεται προβληματική τόσο στην προσωπική όσο και στην επαγγελματική ζωή.
Η ετυμολογία του όρου αμφιθυμία περιλαμβάνει το επίρρημα αμφί (και τα δύο) και το παράγωγο λήμμα θυμία που προέρχεται από την αρχαία λέξη θυμός (η ψυχή, το πνεύμα). Το αμφιθυμικό άτομο επομένως κυριολεκτικά προσπαθεί να ισορροπήσει (αμφιταλαντεύεται) ανάμεσα σε δύο συναισθήματα ή δύο συμπεριφορές που για το ίδιο φαντάζουν εξίσου σημαντικές. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η αμφιθυμία είναι η κατάσταση του απόλυτου ψυχικού διχασμού.
Τα συμπτώματα της αμφιθυμίας
Το αμφιθυμικό άτομο αναγνωρίζεται κυρίως από την αντιφατική συμπεριφορά του και την αίσθηση που αποπνέει ότι δεν βρίσκεται σε αρμονία με τον εαυτό του. Εμφανίζεται συχνά διχασμένο ανάμεσα σε δύο επιλογές βιώνοντας αντικρουόμενα συναισθήματα. Κυριαρχεί η αναποφασιστικότητα και η δυσκολία δέσμευσης σε μία απόφαση. Τα διλήμματα είναι μια κατάσταση που αντιμετωπίζει πολύ συχνά.
Απόρροια αυτής της κατάστασης είναι συναισθήματα ενοχής ή και ντροπής, τα οποία διογκώνουν ακόμη περισσότερο την ήδη υπάρχουσα δυσφορία και το συνεχόμενο άγχος. Επιπλέον συμπτώματα όπως κρίσεις πανικού, διαταραγμένος ύπνος, εξάψεις ανήκουν στην κλινική εικόνα της αμφιθυμίας.
Ωστόσο χρειάζεται να τονίσουμε, ότι κάθε αντιφατική συμπεριφορά και κάθε έκφραση αναποφασιστικότητας ή διλήμματος δεν αποτελεί ένδειξη κλινικής αμφιθυμίας. Όταν το άτομο καλείται να πάρει σημαντικές αποφάσεις είναι απολύτως φυσιολογικό να βιώσει για κάποιο διάστημα αναποφασιστικότητα ή και διχασμό. Κάθε απόφαση αποκλείει πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της απόφασης που δεν πάρθηκε. Οπότε ένα χρονικό διάστημα αδυναμίας λήψης απόφασης, δεν είναι περίεργο.
Παραδείγματα αμφιθυμίας
Όσο μεγαλώνει το εύρος των επιλογών τόσο πληθαίνουν δυνητικά και οι αντίστοιχες αποφάσεις. Αν επέλεξες π.χ. να σπουδάσεις φιλολογία, δεν θα μάθεις ποτέ αν θα γινόσουν ένας/μία καλός/η γιατρός. Μπαίνοντας σε μία συντροφική σχέση χάνεις πολλά από τα πλεονεκτήματα της single ζωής. Αν αποφασίσεις να γίνεις γονιός, θα βιώσεις μεγάλες στιγμές ευτυχίας, ωστόσο θα περιοριστούν σημαντικά οι ελευθερίες σου. Σε μία κατάσταση αμφιθυμίας το άτομο βιώνει ταυτόχρονα αντιφατικά συναισθήματα και σκέψεις για το ίδιο θέμα π.χ. φόβο και ενθουσιασμό μαζί.
Η σχέση της αμφιθυμίας με την κατάθλιψη
Η αμφιθυμία κυρίως σε ότι αφορά το βίωμα αντιφατικών συναισθημάτων συσχετίζεται με τη δυσθυμία και την κατάθλιψη. Το άτομο βιώνοντας αναποφασιστικότητα και συνεχή αμφιβολία οδηγείται επαναλαμβανόμενα σε εσωτερικές συγκρούσεις, οι οποίες επιδεινώνουν τις διαταραχές του συναισθήματος, όπως είναι η κατάθλιψη. Η κατάθλιψη με τη σειρά της έχοντας ως βασικό χαρακτηριστικό της τις αρνητικές σκέψεις και την απόσυρση/απάθεια εντείνει την αμφιθυμία και την αδυναμία λήψης αποφάσεων. Έτσι ενισχύεται ένας φαύλος κύκλος όπου η αμφιθυμία και η κατάθλιψη αλληλεπιδρούν η μία στην ύπαρξη της άλλης.
Γνωσιακές – συμπεριφορικές τεχνικές στην αντιμετώπιση της αμφιθυμίας
Η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία προσφέρει εργαλεία με τα οποία το άτομο μαθαίνει να αναγνωρίζει τα δυσλειτουργικά μοτίβα στον τρόπο που σκέφτεται (αρνητικές πεποιθήσεις) και στον τρόπο που συμπεριφέρεται. Στη συνέχεια εκπαιδεύεται σε νέα πιο λειτουργικά μοτίβα σκέψης και συμπεριφοράς. Ταυτόχρονα μέσα από την εξερεύνηση των αντικρουόμενων συναισθημάτων επέρχεται σταδιακά μία βαθύτερη κατανόηση της αναποφασιστικότητας και των διλημμάτων.
Συμπερασματικά
Η αμφιθυμία είναι μια σύνθετη συναισθηματική κατάσταση που χαρακτηρίζεται από την ταυτόχρονη παρουσία αντιφατικών συναισθημάτων, όπως και σκέψεων που εκφράζονται μέσα από την αναποφασιστικότητα και την μη λήψη αποφάσεων. Τα αμφιθυμικά άτομα εγκλωβίζονται σε διλήμματα από τα οποία αδυνατούν να βγουν χωρίς τη βοήθεια των άλλων.
Η αμφιθυμία προκαλείται από ένα σύνολο παραγόντων περιλαμβάνοντας εσωτερικές συγκρούσεις, μαθημένα δυσλειτουργικά μοτίβα συμπεριφοράς, ιστορικό κατάθλιψης και επιβαρυντικές εξωτερικές συνθήκες. Αντιμετωπίζεται ψυχοθεραπευτικά με επιτυχία μέσω της γνωσιακής – συμπεριφορικής θεραπείας.
Αν κάτι από όλα όσα διάβασες παραπάνω αισθάνεσαι ότι σου συμβαίνει, μπορείς να επικοινωνήσεις άμεσα στο τηλέφωνο 2310 834 652 ή να στείλεις μήνυμα στο info@psy4you.gr . Μη ξεχνάς, ότι το να ζητήσεις βοήθεια είναι ένδειξη θέλησης να βοηθήσεις πραγματικά τον εαυτό σου και για κανένα λόγο δεν θα έπρεπε να σκέφτεσαι ότι είναι ένδειξη αδυναμίας.
