Τι είναι το Coming Out

Ο αγγλικός όρος “coming out’ προέρχεται από την έκφραση ‘coming out of the closet’ που σημαίνει “βγαίνω από την ντουλάπα”. Η έκφραση αυτή αντιπροσωπεύει την απόφαση του ατόμου να είναι ορατό ως προς τον σεξουαλικό του προσανατολισμό ή/και την ταυτότητα φύλου του – δηλ. την απόφασή του να αποκαλύψει στο περιβάλλον του (οικογένεια, φίλοι, συνεργάτες) την σεξουαλική του ταυτότητα ή/και την ταυτότητα φύλου.

Το coming out είναι μία πάρα πολύ σημαντική απόφαση, καθώς τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα ζουν σε μεγάλο ποσοστό κρύβοντας την ταυτότητά τους λόγω της παθολογικοποίησης του κοινωνικού περιβάλλοντος που αντιμετωπίζει τις ΛΟΑΤΚΙ+ ταυτότητες τις περισσότερες φορές ως προβληματικές ακόμη και ως άρρωστες. Ένα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομο ζώντας ως μειονότητα αντιμετωπίζει διακρίσεις, ρατσισμό και ομοφοβία/τρανσφοβία σχεδόν καθημερινά στη ζωή του. Έτσι αναγκάζεται να παραμένει αόρατο για να είναι ασφαλές, αλλά και για να μην έρχεται καθημερινά αντιμέτωπο με συμπεριφορές διάκρισης.

Το πότε, σε ποια άτομα και σε ποια χρονική στιγμή θα επιλέξει το άτομο να κάνει coming out είναι μία εντελώς προσωπική απόφαση που πρέπει να γίνεται σεβαστή από τα υπόλοιπα άτομα που βρίσκονται στο περιβάλλον του. Ο λόγος είναι ότι πολύ συχνά η διεργασία του coming out εμπεριέχει άγχος και φόβο για τις αντιδράσεις των άλλων.

Άγχος της διάκρισης και μειονοτικό στρες

Το άγχος της διάκρισης στα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα αναφέρεται στο άγχος και την ψυχολογική πίεση που βιώνουν μακροχρόνια εξαιτίας της πιθανότητας ή της πραγματικής εμπειρίας διακρίσεων, περιθωριοποίησης και στιγματισμού λόγω της ταυτότητας τους.

Αυτό το άγχος μπορεί να προκύψει από διαφορετικές πηγές, όπως:

• Φόβος για αρνητική αντίδραση ή απόρριψη: Πολλά ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα φοβούνται πώς θα αντιδράσουν και θα τα αντιμετωπίσουν οι άλλοι (οικογένεια, φίλοι, εργασιακό περιβάλλον), όταν αποκαλύψουν την ταυτότητα τους.

• Αντιμετώπιση ρατσισμού, ομοφοβίας ή/και τρανσφοβίας: Συχνά τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα αντιμετωπίζουν άμεσες, έμμεσες ή και μικροδιακρίσεις (microaggressions), αλλά και λεκτικές, ψυχολογικές ή σωματικές επιθέσεις. Η συνθήκη αυτή δημιουργεί αυξημένα επίπεδα άγχους σε μόνιμη βάση (μειονοτικό στρες).

• Κοινωνική περιθωριοποίηση: Ο φόβος της απομόνωσης και του στιγματισμού προκαλεί άγχος, ειδικά όταν τα άτομα δεν αισθάνονται ασφάλεια και αποδοχή στο περιβάλλον που βρίσκονται.

• Εσωτερικευμένη ομοφοβία/τρανσφοβία: Πρόκειται για την ομοφοβία/τρανσφοβία των άλλων που αναπαράγει το άτομο προκαλώντας στον εαυτό του μια συνεχή συναισθηματική πίεση. Π.χ. όταν νιώθει ότι η γκέι ταυτότητά του θα δημιουργήσει προβλήματα στους γονείς του.

• Προσπάθεια υπεραντιστάθμισης: Πολλά ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα αισθάνονται πίεση να διακριθούν σε διάφορους τομείς τις ζωής τους ως αντιστάθμισμα στο κοινωνικό στίγμα που φορτώνονται από το κοινωνικό περιβάλλον. Η συνέπεια αυτού είναι επιπλέον ψυχολογική πίεση που μπορεί να εκδηλώνεται μέσα από διαταραχές άγχους.

Η αυτοαποδοχή ως στάδιο προετοιμασίας

Πολύ πριν έρθει ο καιρός για να κάνεις το coming out χρειάζεται να καταλάβεις που βρίσκεσαι με την αυτοαποδοχή σου. Πόσο έχει αποδεχθεί εσύ το ίδιο την ταυτότητα σου; Αισθάνεσαι άβολα με αυτό που είσαι; Ντρέπεσαι; Νιώθεις, ότι αυτό που είσαι αποτελεί πρόβλημα για την οικογένεια σου; Εύχεσαι να μην χρειαζόταν να είσαι διαφορετικό; Αισθάνεσαι, ότι θα φέρεις σε δύσκολη θέση τους ανθρώπους στους οποίους θέλεις να αποκαλύψεις την ταυτότητα σου; Αν στα παραπάνω ερωτήματα έχεις απαντήσει σε τουλάχιστον 4 με ναι, τότε χρειάζεται να χτίσεις την αυτοαποδοχή σου και να αποδομήσεις την εσωτερικευμένη ομοφοβία/τρανσφοβία σου.

Η αποδόμηση της ντροπής, της ενοχής και του φόβου

Η εσωτερικευμένη ομοφοβία/τρανσφοβία προκαλεί έντονα αρνητικά συναισθήματα, όπως ντροπή, ενοχή, φόβο. Θα χρειαστεί να τα διερευνήσεις και να τα επεξεργαστείς, ώστε να φτάσεις στην αποδοχή της ταυτότητας σου.

Το πρώτο βήμα στην αποδόμηση της εσωτερικευμένης ομοφοβίας/τρανσφοβίας είναι να την αναγνωρίσεις. Μπορεί να εμφανιστεί ως αρνητικές σκέψεις για τον σεξουαλικό προσανατολισμό ή την ταυτότητα φύλου ή ως αποστροφή και επίκριση προς άλλα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Στην αναγνώριση θα σε βοηθήσει η αυτοπαρατήρηση και η συνειδητοποίηση των προσωπικών σου αρνητικών σκέψεων και συναισθημάτων για την ταυτότητα σου. Πρόκειται για πεποιθήσεις που κατά βάση προέρχονται από κοινωνικά στερεότυπα βασισμένα σε ετεροκανονικά μοντέλα φύλου και σεξουαλικής ταυτότητας (π.χ. αποδοχή ως φυσιολογικού μόνο του δυαδικού φύλου -αρσενικό/ θηλυκό ή μόνο straight συντροφικών σχέσεων). Άλλοι παράγοντες που παίζουν ρόλο είναι η ανατροφή που έχεις πάρει από την οικογένεια σου αλλά και οι θρησκευτικές πεποιθήσεις αυτής.

Είναι πολύ σημαντικό να συνειδητοποιήσεις ότι όλες αυτές οι πεποιθήσεις δεν αντανακλούν την πραγματικότητα αλλά είναι αποτέλεσμα κοινωνικής καταπίεσης και στιγματίζουν τη διαφορετικότητα ως κάτι μη φυσιολογικό.

Ο καλύτερος τρόπος για να δουλέψεις όλα τα παραπάνω είναι σε ένα πλαίσιο ψυχοθεραπείας με εκπαιδευμένο/η ψυχοθεραπευτή/τρία σε ΛΟΑΤΚΙ+ ζητήματα. Στο psy4you.gr δουλεύουμε ψυχοθεραπευτικά με το επιβεβαιωτικό μοντέλο που είναι αυτή τη στιγμή η πιο έγκυρη προσέγγιση στην ψυχοθεραπεία σε ζητήματα σεξουαλικού προσανατολισμού και ταυτότητας φύλου. Μη διστάσεις να επικοινωνήσεις με την ψυχολόγο-ΛΟΑΤΚΙ+ ψυχοθεραπεύτρια Κατερίνα Τζιωρίδου.

Θα απαντήσει προσωπικά στα τηλέφωνα 2310834652 και 698 802 4386.

Πότε και πώς – η επιλογή του κατάλληλου χρόνου και τρόπου

Το coming out είναι μια προσωπική διαδικασία και δεν υπάρχει “σωστή” στιγμή που να ισχύει για όλα τα άτομα. Η κατάλληλη στιγμή και ο τρόπος εξαρτώνται από παράγοντες, όπως η ασφάλεια, η συναισθηματική ετοιμότητα και η κατάσταση στην οποία βρίσκεται το άτομο. Το coming out έχει πολλές εκδοχές. Δεν έχει υποχρεωτικά το χαρακτήρα μιας επίσημης ανακοίνωσης. Μπορεί να έρθει σε μια φορτισμένη συναισθηματικά στιγμή ή μετά από έναν καυγά.

Μπορεί να συμβεί με την απόφαση του ατόμου να εμφανιστεί δημόσια με τον/την σύντροφο του ή με μία συγκεκριμένη ανάρτηση σε κάποιο κοινωνικό δίκτυο. Διάβασε εδώ τα αναλυτικά στάδια του coming out σύμφωνα με το μοντέλο της Vivienne Cass.

Τι να προσέξεις ως προς το “πότε” και το “πώς”

Ωστόσο ίσως σου φανούν χρήσιμες κάποιες συμβουλές για το πότε και πώς να κάνεις το δικό σου coming out. Σε ότι αφορά την κατάλληλη στιγμή λάβε υπόψη σου, ότι αυτή θα είναι, όταν εσύ αισθάνεσαι άνετα και ασφαλής να το μοιραστείς. Δεν πρέπει να αισθάνεσαι πίεση να το κάνεις.

Ένα υποστηρικτικό περιβάλλον θα σε κάνει να νιώσεις ασφάλεια και εμπιστοσύνη για να αποκαλύψεις κάτι τόσο σημαντικό. Επομένως τσέκαρε σε ποιους ανθρώπους θέλεις να μιλήσεις και πόσο ανοιχτόμυαλοι είναι. Δες, αν θέλεις να έχεις δίπλα σου κάποια άτομα που τα αισθάνεσαι σύμμαχα και θα σε υποστηρίξουν, όταν θα μιλήσεις. Θα έχεις έτσι επιπλέον και μία ασπίδα προστασίας για να διαχειριστείς το άγχος σου και τις πιθανές αρνητικές αντιδράσεις που μπορεί να προκύψουν.

Ως προς το πώς θα κάνεις το coming out, καταρχήν θα σε βοηθήσει να το προετοιμάσεις μέσα σου. Να σκεφτείς από πριν τι θέλεις να πεις και πώς θα το εκφράσεις. Επίσης να σκεφτείς σε ποιον θέλεις να μιλήσεις. Θα μπορούσες να ξεκινήσεις από κάποιο άτομο που είστε πιο κοντά ή που ξέρεις ότι θα είναι υποστηρικτικό, όταν το μάθει.

Τι να προσέξεις μετά το coming out

Τι χρειάζεται να προσέξεις από τη στιγμή που έχεις κάνει την αποκάλυψη και μετά. Πρώτα από όλα να διατηρήσεις την ψυχραιμία σου ακόμη κι αν η αντίδραση δεν είναι αυτή που θα ήθελες. Θυμήσου, ότι η αντίδραση των άλλων αντανακλά τις δικές τους πεποιθήσεις και δεν αντιπροσωπεύει την αξία σου. Αν κάποιο άτομο δεν αντιδρά θετικά, είναι σημαντικό να θέσεις τα όρια σου και να προστατεύσεις τον εαυτό σου από προσβλητικές ή κακοποιητικές συμπεριφορές. Αν το περιβάλλον είναι επικίνδυνο ή προβλέπεις ότι μπορεί να υπάρξουν πολύ αρνητικές συνέπειες, ίσως είναι καλύτερα να περιμένεις μέχρι να είσαι σε πιο ασφαλή συνθήκη.

Η συζήτηση με την οικογένεια

Η συζήτηση με την οικογένεια για την σεξουαλική ταυτότητα ή την ταυτότητα φύλου σου μπορεί να είναι μία από τις πιο δύσκολες αλλά και σημαντικές στιγμές της ζωής σου. Η επιτυχία αυτής της διαδικασίας εξαρτάται από τη δυναμική της οικογένειας, τις αξίες, τις προσδοκίες και τις σχέσεις που έχουν αναπτυχθεί μέσα σε αυτή.

Όπως είπαμε και πιο πάνω, η προετοιμασία μιας τέτοιας συζήτησης είναι πολύ σημαντική. Σκέψου τι θέλεις να πεις, πώς θα το πεις και ποιες θα είναι οι πιθανές αντιδράσεις. Θα είναι βοηθητικό όλο αυτό να γίνει σε έναν ήρεμο, ουδέτερο χώρο, όπου όλα τα μέλη θα έχουν χρόνο να μιλήσουν χωρίς πίεση. Έχει σημασία να αναγνωρίσουν τη σημασία που έχει για σένα η αποκάλυψη. Η ανάγκη σου να εξηγήσεις τι σημαίνει για σένα η ταυτότητα σου και γιατί επέλεξες να το μοιραστείς, θα πρέπει να ακουστεί και να γίνει σεβαστή από την υπόλοιπη οικογένεια. Για αυτό το λόγο παίζει μεγάλο ρόλο η συναισθηματική κατάσταση των μελών.

Πώς επηρεάζει η δυναμική της οικογένειας

Τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα κάθε οικογένειας και η δυναμική της καθορίζουν τις θετικές ή αρνητικές αντιδράσεις που θα ακολουθήσουν μετά το coming out. Ορισμένες οικογένειες μπορεί να έχουν αυστηρές πολιτισμικές και θρησκευτικές πεποιθήσεις που μπορεί να δυσκολέψουν την αποδοχή της διαφορετικής σεξουαλικότητας ή ταυτότητας φύλου. Άλλες μπορεί να είναι αμέσως υποστηρικτικές και αποδεκτικές, ενώ κάποιες άλλες μπορεί να χρειαστούν χρόνο για να επεξεργαστούν τις νέες πληροφορίες.

Οι οικογενειακοί συσχετισμοί και το συναισθηματικό κλίμα θα καθορίσουν το πόσο ομαλά θα κυλήσει η διαδικασία της αποκάλυψης. Επιπλέον ο βαθμός της ανοιχτής επικοινωνίας θα επηρεάσει τη συζήτηση. Μια οικογένεια που δεν επικοινωνεί τα συναισθήματα της μπορεί να δυσκολευτεί περισσότερο να κατανοήσει και να αποδεχτεί. Τέλος, αν οι σχέσεις μεταξύ των μελών είναι δυσλειτουργικές ή τοξικές, το coming out μπορεί να μετατραπεί σε πεδίο νέων συγκρούσεων.

Πώς να διαχειριστείς αρνητικές αντιδράσεις

Όταν έχοντας κάνει την αποκάλυψη εισπράττεις αρνητικές αντιδράσεις, θυμήσου να βάλεις τα όρια σου στη συζήτηση και να μην επιτρέψεις προσβλητικές, επιθετικές, κακοποιητικές αντιδράσεις. Έχεις το δικαίωμα να προστατεύσεις τον εαυτό σου από οποιαδήποτε αντίδραση προς αυτή την κατεύθυνση. Παρέμεινε ψύχραιμο αναγνωρίζοντας τα δικά σου συναισθήματα και την αξία τους. Δώσε χρόνο στα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας να επεξεργαστούν και να αποδεχτούν τη νέα πληροφορία. Αν η αρχική αντίδραση είναι αρνητική, δε σημαίνει απαραίτητα ότι δεν θα υπάρξει αποδοχή στο μέλλον. Διαχώρισε τις αντιδράσεις τους από εσένα. Αυτά που σου λένε αντανακλούν τις δικές τους πεποιθήσεις. Δεν είσαι αυτό που προβάλουν επάνω σου. Είναι ζωτικής σημασίας να φροντίζεις συνεχώς την ψυχική σου υγεία σε όλη τη διάρκεια του coming out.

Η υποστήριξη των φίλων

Η στήριξη των ανθρώπων που τους νιώθεις φίλους και συνοδοιπόρους στο ταξίδι του coming out είναι πολύ σημαντική παράμετρος. Αν δεν είσαι σίγουρο, πώς να τους επιλέξεις για να σε στηρίξουν να μερικές συμβουλές:

• Εμπιστοσύνη και ειλικρίνεια: Οι φίλοι που εμπιστεύεσαι και ξέρεις ότι είναι ειλικρινείς μαζί σου είναι πάντα καλές επιλογές. Σκέψου, ποιοι σε στηρίζουν χωρίς να σε κρίνουν και είναι ανοιχτοί σε συζητήσεις που αφορούν πιο προσωπικά θέματα.
• Σεβασμός στη διαφορετικότητα: Αν έχεις παρατηρήσει, ποια στάση κρατάνε οι φίλοι σου σε θέματα που αφορούν μειονότητες και ευάλωτες ομάδες ή θέματα σεξουαλικού προσανατολισμού και ταυτότητας φύλου, αυτό μπορεί να σου δώσει και εικόνα και για το πώς θα αντιδράσουν στο coming out σου. Οι φίλοι που σέβονται τη διαφορετικότητα είναι πολύ πιθανό να στηρίξουν θετικά την απόφαση σου.
• Χώρος και χρόνος: Είναι καλύτερα να επιλέξεις φίλους που έχουν το χρόνο και το συναισθηματικό χώρο μέσα τους να σε ακούσουν και να σε στηρίξουν χωρίς να βιαστούν ή να είναι αποσπασμένοι σε ενδεχόμενα δικά τους προβλήματα.

Οι φίλοι που θα είναι δίπλα σου θα σε ακούσουν χωρίς να διακόπτουν ή να κρίνουν. Θα σου δώσουν το χώρο να εκφραστείς ελεύθερα. Θα σε αποδεχτούν όπως είσαι και θα συνεχίσουν να σε σέβονται χωρίς να αλλάξει κάτι στη σχέση σας. Θα κάνουν ερωτήσεις με σεβασμό και ενδιαφέρον, γιατί νοιάζονται για το πώς νιώθεις και θα θέλουν να μάθουν περισσότερα και να κατανοήσουν την εμπειρία σου.

Σε στιγμές που θα νιώσεις ματαίωση ή θα εισπράξεις αρνητικές αντιδράσεις από άλλα άτομα, οι φίλοι θα είναι σε θέση να σε στηρίξουν συναισθηματικά, να σε ενθαρρύνουν και να σε βοηθήσουν να διαχειριστείς το άγχος σου.

Ψυχολόγος – ομάδες ενδυνάμωσης – κοινότητα

Σύμφωνα με στατιστικές μελέτες το 30-50% των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων που δεν λαμβάνουν κάποιο είδος στήριξης κατά τη διάρκεια του coming out βιώνουν αυξημένο άγχος και/ή κατάθλιψη. Στην έρευνα του Ryan et al. (2010) φάνηκε ότι τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα που βρίσκονται σε ψυχοθεραπεία έχουν λιγότερες πιθανότητες να αντιμετωπίσουν προβλήματα ψυχικής υγείας, ενώ ο Rosario et al. (2001) κατέδειξε ότι η συμμετοχή σε ομάδες ενδυνάμωσης αυξάνει τα επίπεδα αυτοεκτίμησης και αυτοφροντίδας.

Η ψυχοθεραπεία

Ο/η ψυχοθεραπευτής/τρια με εκπαίδευση στα ζητήματα ΛΟΑΤΚΙ+ θα σε βοηθήσει να αντιμετωπίσεις το άγχος πριν το coming out αναγνωρίζοντας και επιβεβαιώνοντας μαζί σου τη σημαντικότητα όλων των συναισθημάτων που σε διακατέχουν. Η ψυχοθεραπεία φέρει την ευθύνη να υπερασπίζεται τα ανθρώπινα δικαιώματα και την ορατότητα των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων. Οι σύγχρονες μελέτες επικυρώνουν την αποπαθολογικοποίηση των ΛΟΑΤΚΙ+ ταυτοτήτων. Η προσέγγιση που ακολουθείται διεθνώς είναι η επιβεβαιωτική (affirmative) σύμφωνα με την οποία αναγνωρίζεται και επικυρώνεται η ΛΟΑΤΚΙ+ ταυτότητα μαζί με όλες τις εμπειρίες που περιλαμβάνει.

Ο/η ψυχολόγος αναγνωρίζει, παρατηρεί, επιβεβαιώνει και υποστηρίζει το άτομο και τα βιώματα που προκύπτουν από την ταυτότητα του. Ταυτόχρονα αναγνωρίζονται οι δυσκολίες που προκύπτουν ως συνέπεια της επίδρασης των διακρίσεων, της ετεροκανονικότητας, της ομοφοβίας και τρανσφοβίας. Αν θέλεις να επικοινωνήσεις μαζί μας μπορείς να το κάνεις στα τηλέφωνα 2310834652 και 698 802 4386.

Η εμπειρία της ομάδας και της κοινότητας

Οι ομάδες ενδυνάμωσης προσφέρουν έναν ασφαλή χώρο και χρόνο για να μοιραστούν τα μέλη τις εμπειρίες τους και να ενισχύσουν την ψυχική τους ανθεκτικότητα μέσα από την αίσθηση του ανήκειν σε μια κοινότητα που υπάρχει ορατότητα, αποδοχή, αναγνώριση. Εξίσου σημαντικές είναι και οι κοινότητες αυτοοργανωμένες ή μη που παρέχουν επίσης ασφαλή χώρο και επικεντρώνονται σε δράσεις προάσπισης των δικαιωμάτων των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων. Η ομάδα θα σε ενδυναμώσει στην απόφαση σου να είσαι ορατό και να διεκδικήσεις την ορατότητα εκεί που ακόμη κρύβεσαι.

Συμπέρασμα

Το coming out είναι μια πάρα πολύ σημαντική απόφαση στη ζωή ενός ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμου. Το άγχος της διάκρισης και το μειονοτικό στρες επιβαρύνουν τη ζωή του και η απόφαση να βγει από τη ντουλάπα μπορεί να είναι δύσκολη και ψυχοφθόρα. Είναι πολύ σημαντικό για το άτομο πρώτα να χτίσει την αυτοαποδοχή της ταυτότητας του αποδομώντας την εσωτερικευμένη ομοφοβία/ τρανσφοβία.

Η επιλογή του κατάλληλου χρόνου και τρόπου για το coming out θα επηρεάσει την πορεία της διαδικασίας. Η αποκάλυψη της ταυτότητας στην οικογένεια και η αποδοχή αυτής είναι βήματα που καθορίζουν την ψυχική ανθεκτικότητα του ατόμου. Η υποστήριξη από το φιλικό περιβάλλον επίσης. Τέλος μία πάρα πολύ σημαντική παράμετρος είναι η ψυχοθεραπεία σε εκπαιδευμένο/η ΛΟΑΤΚΙ+ ψυχοθεραπευτή/τρια, όπως επίσης και οι ομάδες ενδυνάμωσης και οι ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητες.

διάβασε επίσης